Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy postępowania cywilnego niewystarczająco regulują kwestię wykorzystania dowodów zawierających informacje niejawne
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk prosi o stanowisko w tej sprawie szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego płk. Krzysztofa Wacławka

4 maja 2022 r. w „Rzeczpospolitej” ukazał się artykuł M. Rzewuskiego „Brakuje wizji na zabezpieczenie informacji niejawnych". Odnosząc się głównie do przepisów postępowania gospodarczego, autor wskazuje na niedoskonałości procesowego wykorzystania dowodów zawierających informacje niejawne. W jego ocenie poza art. 153 § 1, 248 i 259 pkt 2 k.p.c. ustawodawca nie przewiduje tu jakichkolwiek szczegółowych rozwiązań. Brak  instrumentów procesowych, które pozwalałyby na formalne wprowadzenie do procesu gospodarczego dowodów zawierających informacje niejawne, jak też transparentnych zakazów, które wykluczałyby możliwość ich wykorzystania w  postępowaniu, zwłaszcza gdy taki dowód ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie ma również i środków, które takie dowody w postępowaniu cywilnym chroniłyby w sposób uwzględniający ich specyfikę.

Są zaś sprawy sądowe, w których mogą się pojawić informacje niejawne dotyczące najbardziej żywotnych interesów państwa. Umożliwienie dostępu do nich  na ogólnych zasadach nie jest uzasadnione. A problem obejmuje nie tylko same przepisy postępowania cywilnego, ale także np. w zakresie wglądu w akta czy przepisy postępowania sądowo- administracyjnego.

Należy tu np. wskazać na sprawy z zakresu zaopatrzenia emerytalno- rentowego żołnierzy i funkcjonariuszy np. w zakresie doliczenia do wysługi emerytalnej kwalifikowanych okresów służby. Chodzi zwłaszcza o służbę w strefie wojny, zwalczanie fizyczne terroryzmu, służbę wywiadowczą za granicą czy służbę w warunkach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu. Sprawy takie rozpatrywane są przed sądem właściwym ds. ubezpieczeń społecznych na podstawie przepisów postępowania cywilnego, a ewentualne dowody służby w takich warunkach pozostają często informacja niejawną.

W zakresie postępowania sądowo-administracyjnego do spraw takich należą np. sprawy związane z cofnięciem poświadczenia bezpieczeństwa funkcjonariuszowi/żołnierzowi, a także prowadzone wobec nich postępowania dyscyplinarne.

Z artykułu wynika także, że w 2018 r. podjęto inicjatywę ustawodawczą dla uregulowania tej materii. Prace nad projektem z 17 maja 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ( RCL - UD 180) zostały jednak wstrzymane.

Z informacji RPO wynika, że sądy kierowały do ABW postulaty zmian w tym zakresie.  Dlatego Stanisław Trociuk prosi także o ich przedstawienie oraz odniesienie się do ich treści.

WZF.511.1.2022