Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przez długi czas świadczenia osób przechodzących na emeryturę w czerwcu były niższe niż tych, którzy wnieśli o to w pozostałych miesiącach
• Sejm poprawił przepisy co do „czerwcowych emerytur” - ale tylko na przyszłość, pomijając osoby, którym tak ustalano świadczenia wcześniej 
• Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszał ten problem Minister Rodziny i Polityki Społecznej, ale bez rezultatu 
• Teraz RPO przyłączył się zatem do postępowania Trybunału Konstytucyjnego z pytania sądu w takiej sprawie

Pytanie prawne do TK (sygn. akt P 7/22) zadał Sąd Okręgowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.  

W uzasadnieniu pytania sąd wykorzystał w znacznym zakresie argumentację prezentowaną przez RPO, który wielokrotnie postulował całościowe rozwiązanie problemu. Chodzi o zróżnicowanie zasad ustalania wysokości emerytury powiązanego ściśle ze sposobem waloryzacji składek na ubezpieczenie społeczne i kapitału początkowego.

W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu, kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie podlegała bowiem dodatkowym waloryzacjom kwartalnym, gdyż została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Złożenie wniosku o emeryturę lub ustalenie jej wysokości w czerwcu skutkowało zatem niższym wymiarem świadczenia w porównaniu z wnioskami złożonymi w pozostałych jedenastu miesiącach.

W interesie obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie występował w tej sprawie do Ministry  Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (wystąpienia z 15 września 2017 r., 11 stycznia 2018 r., 26 kwietnia 2018 r., 8 listopada 2018 r., 2 października 2019 r. oraz 27 lutego 2020 r.).

Rozwiązując ten problem w 2021 r., ustawodawca nie przewidział jednak możliwości ustalenia wysokości emerytury na nowo, z uwzględnieniem zmian dotyczących sposobu waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego, dla tych świadczeniobiorców, którym w latach 2009-2019 wysokość emerytury ustalono w czerwcu.

W ocenie RPO brak takiej regulacji prowadzi do naruszenia zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego oraz zasady sprawiedliwości społecznej. 

Rzecznik zgłosił zatem udział w postępowaniu TK i wniósł o stwierdzenie, że: 

• art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z  17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.) w związku z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621) - w zakresie, w którym przepisy te nie przyznają prawa do obliczenia emerytury z uwzględnieniem art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy emerytalnej tym osobom, którym emeryturę przyznano od 1 czerwca do 30 czerwca w latach 2009-2019, są niezgodne z art. 67 ust. 1 w związku z 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji.

Uzasadnienie stanowiska RPO zostanie przedstawione TK do 28 września 2022 r.

III.7060.417.2022