Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Świadczenia osób przechodzących na emeryturę w czerwcu są niższe niż tych, którzy wnieśli o to w pozostałych miesiącach
• Do Senatu trafiła sejmowa nowelizacja przepisów, która ma naprawić tę sytuację
• Zmiana powinna jednak dotyczyć również tych emerytów, którym w przeszłości ustalono emeryturę w czerwcu – wskazuje Senatowi Rzecznik Praw Obywatelskich
• Powinni oni otrzymać stosowne wyrównanie

Złożenie wniosku o emeryturę (ustalenie jej wysokości) w czerwcu powodujej otrzymanie niższej emerytury w porównaniu z wnioskami złożonymi w pozostałych miesiącach. W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu, kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie podlega bowiem dodatkowym waloryzacjom kwartalnym, gdyż została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.

W interesie obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie występował w tej sprawie do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (wystąpienia z 15 września 2017 r., 11 stycznia 2018 r., 26 kwietnia 2018 r., 8 listopada 2018 r., 2 października 2019 r. oraz 27 lutego 2020 r.).

Sejm uchwalił 24 czerwca 2021 r. nowelizację ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 1188). Zawiera ona regulacje dotyczące tzw. emerytur czerwcowych. Odnosi jednak tylko do sytuacji ustalania wysokości emerytury w 2021 r. oraz w następnych latach.

Teraz nowela trafiła do Senatu, a RPO przedstawił tej Izbie stanowisko w tej sprawie.

Rzecznik podtrzymywał konsekwentnie stanowisko, że możliwe jest przyjęcie wykładni pozwalającej przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu na stosowanie regulacji odnoszącej się do pozostałych miesięcy II kwartału (kwiecień, maj).

Z punktu widzenia konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego niemożliwa jest akceptacja rozwiązania, które bez racjonalnego uzasadnienia prowadzi do obniżenia świadczeń. Stosowanie do wniosków z czerwca omawianego sposobu ustalenia emerytury prowadzi do niedopuszczalnego zróżnicowania zasad ustalania wysokości emerytury.

Stanowi swoistą pułapkę prawną, bo wyłącznie w zależności od miesiąca złożenia wniosku w ramach tego samego kwartału świadczeniobiorca ponosiłby negatywne konsekwencje z tytułu odprowadzania kolejnych składek, otrzymując wbrew oczekiwaniom niższe świadczenie.

A wyeliminowanie różnic między czerwcem a pozostałym miesiącami nie powinno sprowadzać się do zmiany, która pogarszałyby sytuację osób przechodzących na emeryturę w pozostałych miesiącach.

W ustawie z 24 czerwca 2021 r. nie przewidziano regulacji, które dawałyby możliwość ustalenia na nowo wysokości emerytury - z uwzględnieniem zmian dotyczących sposobu waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego - osobom którym już obliczono wysokość emerytury w czerwcu w latach poprzednich.

Niezrozumiałe jest ograniczenie projektowanej regulacji jedynie do sytuacji ustalania wysokości emerytury w 2021 r. oraz w następnych latach. Problem ten powinien zostać uregulowany kompleksowo również do emerytur, których wysokość ustalono w czerwcu w minionych latach. Powinien przy tym przewidywać stosowne wyrównanie.

Z punktu widzenia konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego niemożliwa wydaje się akceptacja rozwiązania, które bez racjonalnego uzasadnienia prowadzi do naprawienia szkody jedynie niektórym pokrzywdzonym tą regulacją.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk wyraził głęboką nadzieję, że w ramach prac senackich kwestia zostanie kompleksowo uregulowana, tak aby dotyczyła również emerytów, którym w przeszłości ustalono emeryturę w czerwcu.

III.7060.122.2016