Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W marcu 2022 r. w zakładach karnych i aresztach widzenia przywrócono, z zachowaniem wymogów bezpieczeństwa
• W części jednostek penitencjarnych utrzymano jednak niektóre praktyki ograniczające wizyty - mimo spadku zachorowań na COVID-19
• Tymczasem zwiększa się liczba skarg m.in. na ograniczenia liczby dzieci odwiedzających uwięzionego rodzica  

Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machińska pisze w tej sprawie do Służby Więziennej. 

Wobec zniesienia przez rząd obostrzeń sanitarnych, związanych z pandemią wirusa SARS-CoV-2, w marcu 2022 r. RPO zwrócił się do SW o rozważenie przywrócenia zasad widzeń sprzed wybuchu pandemii.

SW przywróciła widzenia, z następującymi wymogami bezpieczeństwa:

• łączna liczba osób odwiedzjących nie może przekroczyć trzech,
• obowiązkowa jest uprzednia dezynfekcja rąk oraz pomiar temperatury,
• zgłoszenia na widzenia składa się mailowo lub telefonicznie.

Wyczekiwane przez osoby pozbawione wolności i ich rodziny przywrócenie częstotliwości widzeń przewidzianej w Kodeksie karnym wykonawczym korzystnie wpłynie na możliwość realizacji prawa do życia rodzinnego i prywatnego – podkreśla RPO.

Hanna Machińska dziękuje SW za odpowiedź prezentującą rekomendacje co do zasad widzeń w zakładach karnych i aresztach śledczych po 26 marca 2022 r. (opracował je zespół ds. koordynowania działań w związku z zagrożeniem epidemicznym w SW).

Dokonany w Biurze RPO przegląd informacji dotyczących obecnych zasad widzeń na stronach internetowych trzydziestu wybranych jednostek penitencjarnych stał się jednak przyczyną ponownego zwrócenia się w tej sprawie do SW.

Z analizy tej wynika bowiem, że w części jednostek penitencjarnych utrzymano niektóre praktyki mimo spadku zachorowań i hospitalizacji, a także rosnącej populacji zaszczepionych. Niektóre pozostają w sprzeczności z przekazanymi RPO rekomendacjami, np.:

• realizacja widzeń przy stolikach przedzielonych zasłoną z pleksi uniemożliwiającą bezpośredni kontakt,
• pozbawienie prawa do widzeń osadzonych przebywających w celach przejściowych oraz osadzonych nowo przyjętych, w okresie 10 dni od przyjęcia,
• brak możliwości realizacji dodatkowego widzenia z dzieckiem, zgodnie z prawem osadzonych rodziców wynikającym z art. 105a § 3 k.k.w.,
• zawężenie kręgu osób uprawnionych do widzenia ze skazanym poprzez udzielanie widzeń wyłączenie najbliższym członkom rodziny, niekiedy enumeratywnie wymienionym w sposób węższy nawet niż przewiduje to definicja osoby najbliższej z art. 115 § 11 k.k.,
• ograniczenie częstotliwości odbywania widzeń do trzech w miesiącu w zakładzie karnym typu otwartego.

Co do części wprowadzonych zasad Rzecznikowi trudno jest znaleźć uzasadnienie, które odwoływałoby się do argumentów obecnie używanych w dyskusji nt. minimalizowania ryzyka epidemicznego. 

RPO zwraca też uwagę na dodatkowe kwestie, prezentowane jako obowiązujące na stronach przeważającej większości analizowanych jednostek:

• zamknięte pozostają kąciki do zabaw z dziećmi w salach widzeń,
• obowiązują zakazy łączenia widzeń w myśl art. 90 pkt 6 k.k.w. i art. 91 pkt 8 k.k.w. oraz realizacji widzeń w formie przyznanej nagrody bądź ulgi,
• zabrania się osadzonym przekazania upominku osobom odwiedzającym,
• uczestnicy widzenia zobowiązani są do noszenia maseczki oraz rękawiczek,
• w czasie widzenia osadzeni występują wyłącznie w odzieży więziennej.

RPO pyta, czy informacje na stronach internetowych jednostek są aktualne. Jeżeli tak, to prosi o podanie argumentów za ich utrzymaniem.

Poprawa sytuacji epidemiologicznej nakazuje także RPO powrócić do propozycji przyjęcia takich procedur funkcjonowania więzień, które sprzyjałby podtrzymywaniu kontaktu osadzonych ze światem zewnętrznym poprzez realizowanie przepustek i zezwoleń na pobyt poza więzieniem oraz wykorzystaniu nagród, które od długiego czasu nie są realizowane. Słabnące zagrożenie epidemiczne nie stanowi już tak znaczącej i bezsprzecznej przeszkody jak dotychczas.

RPO ponawia także apel o rozważenie możliwości dopuszczenia nieograniczonej liczby dzieci do  widzeń z rodzicami pozbawionymi wolności. Szczególna dolegliwość obecnych rozwiązań godzi w możliwość realizacji praw rodzin wielodzietnych i zapewnienia  potrzeb każdego z dzieci uprawnionego do kontaktu z rodzicem. Zwiększa się bowiem napływ do BRPO wniosków ws. zasad realizacji widzeń po ich wznowieniu. 

IX.517.1642.2020