Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby poszkodowane działaniami GetBack S.A. mają prawo do zbadania przez sąd sprawy przymusowej restrukturyzacji Idea Bank S.A. 
• Wszczęcie takiej restrukturyzacji pozbawiło bowiem możliwości dochodzenia roszczeń obligatariuszy GetBack, którzy nabyli obligacje przez ten bank 
• WSA prowadził zaś sprawę tak, że w wielu aspektach ograniczył możliwość skutecznej ochrony praw poszkodowanych
• Rzecznik Praw Obywatelskich ma też wątpliwości co do stanowiska WSA w świetle wymagań prawa unijnego zapewnienia skutecznej ochrony stronie słabszej umowy, czyli przede wszystkim konsumentom

Dlatego RPO Marcin Wiącek przystąpił do postępowania Naczelnego Sądu Administracyjnego ze skarg kasacyjnych. Wnosi, by uchylił on wyrok WSA z 2021 r. -  oddalający skargi Rady Nadzorczej Idea Banku S.A. i poszkodowanych obligatariuszy na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w sprawie restrukturyzacji - oraz by sam rozpoznał te skargi. 

26-stronicowe stanowisko szczegółowo przedstawia argumenty na rzecz skarżących. Rzecznik już wcześniej badał sprawę afery GetBack.

Przystąpienie jest realizacją zapewnienia RPO, złożonego podczas spotkania w Biurze RPO 4 listopada 2021 r. nt. sytuacji osób poszkodowanych działaniami GetBack. 

Rzecznik ocenił, że postępowanie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - zakończone wyrokiem z 25 sierpnia 2021 r (sygn. akt VI SA/Wa 201/21) – było prowadzone w sposób, który w wielu aspektach ograniczył możliwość skutecznej ochrony praw poszkodowanych. 

Stanowisko WSA rodzi także głębokie wątpliwości, w świetle wymagań, jakie prawo unijne stawia państwom członkowskim, jeśli chodzi o zapewnienie skutecznej ochrony stronie słabszej umowy, to jest przede wszystkim konsumentom. 

Wątpliwości te związane są z: 

• odmową zadania pytania prejudycjalnego dotyczącego relacji pomiędzy dyrektywą 2005/29 a dyrektywą 2014/59 w świetle szczególnych okoliczności, w jakich w Polsce doszło do naruszeń dyrektywy 2005/29 poprzez wszczęcie przymusowej restrukturyzacji,
• uznaniem przez WSA, że sytuacja obligatariuszy nie pogorszyła się w związku z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji, w porównaniu do sytuacji, w jakiej by byli, gdyby została ogłoszona upadłość.

Rzecznik w piśmie do NSA wskazuje, że wszczęcie przymusowej restrukturyzacji Idea Banku to jedna z wielu decyzji organów państwa w związku z aferą GetBack. Krąg poszkodowanych obejmuje ponad 9 tys. osób, a sprawa wzbudza ogromne zainteresowanie społeczne.

Biorąc pod uwagę to - jak również sytuację poszkodowanych, do czego przyczyniły się instytucje państwowe - każde postępowanie sądowe dotyczące tej afery powinno być prowadzone z zachowaniem najwyższych standardów staranności i transparentności. Chodzi o to, aby w pełni zrealizowano prawo poszkodowanych do skutecznej obrony ich praw. 

Tymczasem WSA nie rozpatrzył wniosku o rozpatrzenie sprawy na rozprawie i rozpoznał ją na posiedzeniu niejawnym. Argumentował, że nie było możliwości przeprowadzenia rozprawy zdalnej.

Obligatariusze zarzucają też WSA brak możliwości zapoznania się przez nich z całością materiału dowodowego oraz wszystkimi aktami postępowania. 

Ponadto WSA odrzucił większość wniosków dowodowych wniesionych przez skarżących. 

W ocenie RPO każdy z tych elementów - ograniczających skuteczną ochronę - mógłby być akceptowalny, gdyby rozpatrywać go odrębnie. Nagromadzenie zaś elementów ograniczających możliwość skutecznej ochrony (zwłaszcza na tle charakteru sprawy) może prowadzić do wniosku, że WSA przekroczył zasady proporcjonalności, jeśli chodzi o konieczność rzetelnego postępowania sądowego.

(całe stanowisko RPO dla NSA w załączniku poniżej)

V.511.762.2021