Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Odprawa nie przysługuje funkcjonariuszowi, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został przyjęty do zawodowej służby wojskowej
• Dowiaduje się on o tym dopiero przy zwolnieniu z wojska, gdy otrzymuje odprawę wyłącznie za czas służby wojskowej
• Gdy żołnierz podejmuje zaś służbę w Policji, otrzymuje odprawę, a czas służby wojskowej nie wlicza się do odprawy wypłacanej funkcjonariuszowi zgodnie z ustawą o Policji
• AKTUALIZACJA: Przepisy regulujące zasady nabywania i wysokość odpraw należnych funkcjonariuszom służb specjalnych, zwalnianym ze służby nie wymagają zmiany - odpowiada RPO Szczepan Żaryn z KPRM

Do Rzecznika wpływają wnioski w sprawie odpraw dla policjantów, którzy bezpośrednio po zwolnieniu ze służby, zostali przyjęci do zawodowej służby wojskowej. Według obowiązujących przepisów odprawa nie przysługuje funkcjonariuszom, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby, zostali przyjęci do zawodowej służby wojskowej lub do innej służby, w której przysługuje prawo do takich świadczeń. 

O ile podjęcie służby w innej formacji gwarantuje funkcjonariuszowi prawo do odprawy (także za wcześniejsze lata) na zakończenie służby, to problem pojawia się, kiedy funkcjonariusz podejmuje zawodową służbę wojskową. W praktyce bowiem funkcjonariusz np. Policji, zwalnia się ze służby, po czym otrzymuje rozkaz o powołaniu do zawodowej służby wojskowej. W odróżnieniu od instytucji przeniesienia, będącego przekształceniem stosunku służbowego, jest to rozwiązanie stosunku służbowego (aktu mianowania), a następnie nawiązanie kolejnego stosunku służbowego (aktu powołania), choć skutki (np. w zakresie ciągłości służby) wynikające z tej formy powołania do zawodowej służby wojskowej są zbliżone. Wyjątkiem jest prawo do odprawy.

W odwrotnej sytuacji jest żołnierz, który podejmuje służbę w Policji i jest zwolniony z zawodowej służby wojskowe. Otrzymuje on odprawę, a okres pełnienia zawodowej służby wojskowej nie wlicza się do wysokości odprawy wypłacanej funkcjonariuszowi zgodnie z ustawą o Policji.

Ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych reguluje kwestie odpraw dla żołnierzy zwalnianych ze służby odmiennie niż w innych formacjach. Do okresu zawodowej służby wojskowej zalicza się okresy nieprzerwanej czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, chyba że prawomocnym orzeczeniem postępowanie karne lub dyscyplinarne, będące przyczyną zawieszenia lub aresztowania, zostało umorzone bądź żołnierz został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym. Do okresu zawodowej służby wojskowej zalicza się okresy zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenie wojskowe, terytorialną służbę wojskową, ćwiczenia wojskowe, służbę przygotowawczą, okresową służbę wojskową oraz służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Tym samym dla ustalenia wysokości odprawy do okresu zawodowej służby wojskowej nie zalicza się okresu służby w innych formacjach mundurowych.

Okres służby w innych formacjach zalicza się żołnierzowi powołanemu do zawodowej służby wojskowej wyłącznie do takich uprawnień, jak prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego i dodatku za długoletnią służbę wojskową. Ustawa o służbie wojskowej nie zawiera jednak żadnych regulacji odnośnie należności finansowych związanych ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, w tym w szczególności odprawy. Powoduje to, że funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego, którzy bezpośrednio po zakończeniu służby w formacjach mundurowych podejmą zawodową służbę wojskową, bezpowrotnie tracą prawo do odprawy za okres wcześniejszej służby.

Funkcjonariusz tych formacji mundurowych, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został powołany do zawodowej służby wojskowej, zostaje pozbawiony odprawy. O tym fakcie dowiaduje się natomiast dopiero w momencie zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, otrzymując odprawę wyłącznie za czas służby wojskowej.

Minister Obrony Narodowej w piśmie z 30 lipca 2020 r. uznał, że ten problem dotyczy w zasadzie pragmatyk innych służb mundurowych. W ocenie Ministra konstrukcja wojskowej ustawy pragmatycznej zakłada, że odprawa z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej ma na celu charakter bodźcowego oddziaływania w kierunku długoletniego i wzorowego pełnienia służby wojskowej. Przyjęte kryteria ustalania wysokości odprawy zostałyby zaburzone w razie wprowadzenia możliwości zaliczenia okresów służby w innych formacjach mundurowych lub służbach specjalnych, jak również zaliczenia okresów zatrudnienia.

Rzecznik prosi o zbadanie przedstawionego problemu i rozważenie możliwości zmiany przepisów w taki sposób, aby funkcjonariusz, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby został powołany do zawodowej służby wojskowej, mógł otrzymać odprawę za okres służby w tej formacji mundurowej.

WZF.7043.85.2021