Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W Środzie Wielkopolskiej zakazano wchodzenia z psami na miejską plażę przy jeziorze
• Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje burmistrzowi, że rada gminy nie może zakazać wprowadzania zwierząt domowych na określone tereny
• Może zaś uchwalić takie zasady, aby ich pobyt nie był uciążliwy i nikomu nie zagrażał - np. zobowiązać właścicieli, by  trzymali je na smyczy i po nich sprzątali
• A całkowity zakaz ogranicza swobodę przebywania właścicieli zwierząt domowych w danym miejscu

Mieszkaniec miasta poskarżył się Rzecznikowi Praw Obywatelskich, kwestionując zgodność z prawem zakazu wprowadzania psów na plażę miejską nad Jeziorem Średzkim.

Zakaz ustanowiono w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy - załączniku do uchwały Rady Miejskiej z 7 kwietnia 2016 r. Zakaz wprowadzania psów zawiera również regulamin korzystania z tego kąpieliska.

W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym w kompetencjach rady gminy - wynikających z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - nie mieści się wprowadzenie całkowitego zakazu wprowadzania wszelkich zwierząt domowych na określone tereny i do określonych miejsc. Przepis ustawy upoważnia radę gminy jedynie do ustalenia takiego postępowania ze zwierzętami domowymi, aby ich pobyt na tych terenach nie był uciążliwy i nie zagrażał przebywającym tam osobom. A zakaz  wyprowadzania psów nadmiernie ogranicza swobodę poruszania i przebywania w określonym miejscu właścicieli zwierząt domowych i wykracza poza materię ustawy.

W orzecznictwie zwraca się także uwagę, że skoro art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy zobowiązuje organ samorządu do ustalenia obowiązków nakładanych na właścicieli zwierząt domowych celem zapewnienia ochrony przed zanieczyszczeniem przez nie  terenów do wspólnego użytku, to nie jest dopuszczalne regulowanie tej samej materii i w takim samym zakresie w uchwale podjętej na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (na jego podstawie gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej).

A ten przepis ustawy o samorządzie gminnym obejmuje tylko takie sprawy, które nie są objęte delegacją ustawową wynikającą z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a dotyczą zasad i trybu korzystania z urządzeń i obiektów użyteczności publicznej. Innymi słowy, zakres delegacji określony art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wyłącza wydawanie aktów prawa miejscowego na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym.

W świetle orzecznictwa postanowienia regulaminu Środy Wielkopolskiej są sprzeczne z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Nie uprawnia on bowiem rady gminy do ustanowienia w akcie prawa miejscowego całkowitego zakazu wprowadzania wszelkich zwierząt domowych na określone tereny. Za niezgodne z prawem należy także uznać regulacje regulaminu korzystania z kąpieliska w Środzie Wielkopolskiej o zakazie wprowadzania psów na jego teren. Skoro bowiem obowiązki właścicieli zwierząt domowych powinny zostać ustanowione w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach), to niedopuszczalne jest regulowanie tej samej materii w uchwale podjętej na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminny.

W związku z tym zastępca RPO Maciej Taborowski zwrócił się do burmistrza Piotra Mielocha o podjęcie działań legislacyjnych w celu wyeliminowania niezgodnych z prawem regulacji prawa miejscowego ustanawiających zakaz wprowadzania zwierząt domowych na plaże.

V.7204.68.2020