Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W Zbąszyniu wprowadzono zakaz wstępu z psami do parków i innych obiektów publicznych
• RPO zaskarżył taką uchwałę rady gminy, bo prawo nie pozwala na uchwalenie zakazu wprowadzania zwierząt na określony teren
• Można zaś zobowiązywać właścicieli psów, aby w takich miejscach trzymali je na smyczy i po nich sprzątali
• Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu podzielił argumenty Rzecznika i stwierdził nieważność uchwały

Rada Miejska Zbąszynia w czerwcu 2016 r. uchwaliła Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie. Jeden z jego punktów nałożył na osoby utrzymujące zwierzęta domowe obowiązek niewprowadzania ich do obiektów użyteczności publicznej. Nie dotyczyło to tylko miejsc przeznaczonych dla zwierząt, a także osób niewidomych korzystających z pomocy psów-przewodników.

Podstawą prawną uchwały był art. 4 ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z nim rada gminy może określać szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku. Artykuł ten wymienia ściśle zakres spraw, które mogą być w ten sposób unormowane. Zgodnie zaś z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy regulamin może dotyczyć „obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku”.

Argumenty RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł do WSA, aby stwierdził nieważność uchwały. Jak podkreślał,  Rada nie może regulować innych zagadnień niż ściśle wymienione w art. 4 ust. 1 ustawy. Oznacza to wykroczenie poza zakres delegacji ustawowej i stanowi istotne naruszenie prawa, którego skutkiem jest stwierdzenie nieważności przepisu.

Sądy administracyjne uchylały już takie regulaminy (RPO przyłączył się wcześniej w Naczelnym Sądzie Administracyjnym do sprawy zakazu wstępu z psami do ogrodu miejskiego w Lublinie - NSA uchylił ten zakaz). Z orzecznictwa sądów wynika, iż prawidłowa interpretacja art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy jest taka, że na jego podstawie gmina może nakładać obowiązki na właścicieli zwierząt - muszą one jednak zmierzać do zapewniania ochrony przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczaniem terenów wspólnego użytku. Wprowadzenie generalnego zakazu nie jest dopuszczalne i stanowi przekroczenie delegacji ustawowej – wskazał Rzecznik.

Ponadto zakaz wprowadzania zwierząt na dany teren nadmiernie ogranicza swobodę poruszania się i przebywania w określonym miejscu, która przysługuje wszystkim obywatelom, w tym właścicielom zwierząt oraz wykracza poza materię określoną w ustawie. - Wprowadzenie zakazu wchodzenia ze zwierzętami do terenów wspólnego użytku nie ma nic wspólnego z nakładaniem obowiązków, ponieważ są one wówczas niepotrzebne - podkreślił Rzecznik, powołując się na wyrok NSA z 21 czerwca 2017 r.

W ocenie Rzecznika rada uchybiła też art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym. Przepis ten nie daje bowiem podstaw do formułowania generalnego zakazu wprowadzania zwierząt do wszystkich obiektów użyteczności publicznej, a tylko do takich, które nie są jednocześnie terenami przeznaczonymi do wspólnego użytku.

Wyrok sądu

10 czerwca 2019 r. do RPO dostarczono wydany w trybie uproszczonym wyrok WSA z 15 maja 2019 r. (sygn. akt IV SA/Po 177/19). Stwierdził on nieważność uchwały w zaskarżonej części.

W świetle art. 4 ust. 2 u.u.c.p.g sąd podzielił zarzut Rzecznika, że zaskarżony  przepis ustanowiono z istotnym naruszeniem prawa, gdyż wykraczał poza zakres upoważnienia ustawowego. Ustawodawca nie upoważnia bowiem Rady Miejskiej do sformułowania zakazu wprowadzania zwierząt na określone tereny, lecz do takiego ustalenia sposobu postępowania ze zwierzętami domowymi, by ich pobyt na terenie przeznaczonym do wspólnego użytku nie był uciążliwy oraz nie zagrażał przebywającym tam osobom.

Sąd wskazał, że również art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. nie daje podstaw do formułowania generalnego zakazu wprowadzania zwierząt do wszystkich obiektów użyteczności publicznej - a tylko do gminnych i w zakresie nieuregulowanym przez przepisy szczególne.

Wyrok nie jest prawomocny.

V.511.427.2017