Biuletyn Informacji Publicznej RPO

13 listopada 2023 r. zastępca RPO Wojciech Brzozowski uczestniczył w otwarciu piątej edycji Kongresu Zdrowie Polaków, który odbywa się pod hasłem „One Health – Jedno Zdrowie”. Uczestnicy dwudniowego Kongresu skupiają się na integralnym podejściu do zdrowia, które uwzględnia wpływ środowiska naturalnego, zwierząt i człowieka na ogólną równowagę zdrowotną.

W wystąpieniu inaugurującym wydarzenie zastępca RPO zwrócił uwagę, że znaczenie tego spotkania wykracza daleko poza świat medyczny. Towarzyszy mu niezwykle ważne przesłanie „One Health – Jedno Zdrowie”, które wskazuje na potrzebę wspólnego działania na rzecz zdrowia ludzi, zdrowia i dobrostanu zwierząt, roślin i środowiska.

– Dla nas, w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, takie integralne podejście i widzenie świata w całej jego złożoności to konieczność i oczywistość – zwrócił uwagę, wskazując, że warunkiem skuteczności działań Rzecznika jest dostrzeganie zależności i powiązań najróżniejszych problemów, które są przedstawiane Rzecznikowi.

Podkreślił, że zdrowie człowieka – fizyczne i psychiczne – jest pochodną zdrowego środowiska, i wskazał, że w taki sam sposób ujmuje to polska Konstytucja, która łączy prawo do ochrony zdrowia ze spoczywającym na władzach publicznych obowiązkiem zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Konstytucja nakłada też na władze publiczne obowiązek przestrzegania zasady zrównoważonego rozwoju.

– Z naszych doświadczeń wynika, że sytuacja jest od tego ideału niestety odległa – mówił Wojciech Brzozowski.

– Mamy problem polegający na rozproszeniu odpowiedzialności za tak całościowo i integralnie pojmowaną ochronę zdrowia – tłumaczył i zwrócił uwagę, że choć formalnie poszczególne resorty są zobowiązane do współpracy, a aspekty związane ze zdrowiem publicznym powinny być uwzględniane w kształtowaniu polityk publicznych, to jednak w praktyce bywają marginalizowane.

– Mimo rozbudowanego systemu regulacji prawnych w zakresie ekologii, często bardzo szczegółowych, nagminnie występują trudności z ich skutecznym egzekwowaniem, a wiele dokuczliwych problemów pozostaje od lat nierozwiązanych – dodał.

Następnie Wojciech Brzozowski przedstawił wybrane sprawy i problemy, które często pojawiają się w działalności BRPO w ostatnim czasie.

Pierwszy dotyczy nadmiernego hałasu na terenach mieszkalnych, który najczęściej wiąże się z funkcjonowaniem całodobowych stacji benzynowych, myjni samochodowych, strzelnic sportowych, ferm hodowlanych, zakładów budowlanych i fabryk. Dotyczy też dróg publicznych i lotnisk.

– Sąsiedztwo takich obiektów jest wyjątkowo uciążliwe i często zagraża zdrowiu obywateli – zaznaczył, wskazując, że istniejące przepisy nie zawsze stają po stronie poszkodowanych, a niektóre z tych zjawisk w ogóle nie są regulowane przez prawo.

– Drugi problem dotyczy zapachów. Na te uciążliwości skarżą się głównie sąsiedzi ferm hodowlanych, zakładów zajmujących się przetwórstwem odpadów, warsztatów i myjni samochodowych, lokali gastronomicznych, zakładów meblarskich – wskazał Rzecznik i dodał, że ciągłe narażenie na wyziewy skutkuje u mieszkańców dyskomfortem fizycznym i psychicznym, czasami jest też źródłem chorób.

– Niestety w polskim ustawodawstwie brakuje norm odorowych, a Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o uchwalenie stosownej ustawy już od dawna – wyjaśnił.

Trzeci problem, na który zwrócił uwagę ZRPO, to zanieczyszczona bądź skażona woda i zmniejszanie się zasobów wodnych. Problem ten utrzymuje się mimo obszernej nowelizacji prawa wodnego w 2017 r.

Ostatnią kwestią, którą podniósł ZRPO, jest dostrzegany coraz częściej problem zanieczyszczenia świetlnego. To nadmiar sztucznego światła w przestrzeni publicznej, który zaburza naturalny biorytm człowieka, może powodować bezsenność, a długofalowo zwiększa także inne zagrożenia dla zdrowia.

– Niestety i ten problem wymyka się polskiemu ustawodawstwu – zwrócił uwagę Wojciech Brzozowski i wskazał, że istniejące szczątkowe regulacje nie chronią dostatecznie zdrowia ludzi.

– Rzecznik podjął już szereg związanych z tym interwencji w resortach zdrowia, środowiska, infrastruktury i budownictwa. Ale wydaje się, że potrzeba w tej kwestii większego nacisku społecznego i determinacji samych zainteresowanych. Potrzeba wzmocnienia tego sygnału – mówił Rzecznik i zauważył, że Kongres może być do tego dobrą okazją.

– Projekt Jedno Zdrowie to piękne i ambitne przedsięwzięcie służące ochronie ludzkiego zdrowia, a przez to także ludzkiej godności. Jeśli mamy skutecznie sprostać tym wyzwaniom, możemy zrobić to tylko razem, blisko współdziałając – zakończył swoje wystąpienie Wojciech Brzozowski i życzył uczestnikom owocnych obrad.

W dwudniowym wydarzeniu uczestniczy również dyrektorka Centrum Projektów Społecznych BRPO Barbara Imiołczyk. W trakcie pierwszej debaty plenarnej poświęconej starzeniu się Polaków mówiła o prawach człowieka w odniesieniu do osób starszych.

W ramach Kongresu odbywają się liczne debaty eksperckie, wykłady, panele dyskusyjne poświęcone jego tematyce. Wydarzenie jest organizowane przy współpracy Komitetu Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk, Rady Głównej Instytutów Badawczych, Światowego Centrum Słuchu, Instytutu Narządów Zmysłów oraz fundacji „Po Pierwsze Zdrowie”.