Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W związku z przygotowywaną nowelizacją przepisów dotyczących przeprowadzania kontroli operacyjnej Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił szereg wątpliwości i uwag. Wystąpieniu do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych prosi o podjęcie działań mających na celu realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lica 2014 r. (sygn. akt K 23/11) oraz uwzględnienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 kwietnia 2014 r. i postanowień zawartych w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Swoje wystąpienie RPO skierował również do przewodniczących Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej Senatu RP.

Zdaniem Rzecznika, projektowane rozwiązania nie gwarantują odpowiedniego przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela określonych we wskazanych orzeczeniach oraz aktach prawnych. W tej sprawie do RPO apelowało wiele organizacji pozarządowych, jak również Przewodniczący Naczelnej Rady Adwokackiej. Zastrzeżenia zgłaszał także Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych.

W opinii Rzecznika, przygotowywana nowelizacja nie stwarza wystarczających gwarancji ochrony prywatności i tajemnicy komunikowania się. Zarzut ten dotyczy przede wszystkim braku precyzyjnego sformułowania przypadków, zakresu i sposobów ingerencji służb w konstytucyjne prawa i wolności. Ponadto, ustawodawca nie przewidział obowiązku informowania osób objętych kontrolą operacyjną – już po jej zakończeniu – że została ona przeprowadzona, choć taki obowiązek wynika z postanowienia sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 2006 r. (sygn. akt S 2/06). Nieprecyzyjnie sformułowano również przepisy dotyczące czasu przetwarzania danych telekomunikacyjnych. Rzecznik podzielił też wątpliwości Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczące upoważnienia funkcjonariuszy służb do dokonywania oceny, czy materiał zgromadzony w ramach kontroli operacyjnej zawiera dane objęte tajemnicą adwokacką, a także do przekazywania ich w takim przypadku prokuratorowi. Ponadto zdaniem RPO, powierzenie sądom okręgowym funkcji niezależnego organu sprawującego kontrolę nad sposobem przetwarzania przez służby np. danych telekomunikacyjnych sprawi, że mechanizm ten będzie nieefektywny. Także w opinii Krajowej Rady Sądownictwa, może mieć to negatywny wpływ na sprawność postępowania w sprawach karnych.

Jednocześnie, w związku ze zbliżającym się terminem wejścia w życie wskazanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował o pilne uchwalenie przygotowywanej nowelizacji, w której uwzględnione zostaną rozwiązania zasygnalizowanych w wystąpieniach problemów.