Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi od obywateli, którzy na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonym Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, zostali zobowiązani do składania oświadczeń o których mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy.

Oświadczenia takie zawierają klauzulę „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”, która zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Kolejne przepisy ustawy stanowią, że raportująca polska instytucja finansowa jest obowiązana do blokady rachunku finansowego, jeżeli w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy tj. do 1 grudnia 2016 r. nie otrzymała w odniesieniu do tego rachunku wskazanego oświadczenia. Przepisy ustawy, budzą istotne zastrzeżenia pod kątem ich zgodności z Konstytucją.

Wskazane wyżej regulacje zobowiązują posiadaczy rachunków do składania oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej w sytuacji, w której pojęcia użyte w treści oświadczenia nie są wyjaśnione i uregulowane w aktach prawa powszechnie obowiązującego.  Konsekwencje złożenia oświadczenia niezgodnego z prawdą są dla posiadacza rachunku bardzo poważne, łącznie z odpowiedzialnością karną.

Z kolei niezłożenie oświadczenia oznaczać będzie blokadę rachunku.

W związku z powyższym należy uznać, że art. 19 ustawy w podanym wyżej zakresie może być niezgodny z Konstytucją, w szczególności z zasadą określoności przepisów prawa i zasadą przyzwoitej legislacji.

Zdaniem Rzecznika konieczna jest pilna zmiana przepisów i uregulowanie w akcie prawa powszechnie obowiązującego stosownych definicji tak, by osoba podpisująca oświadczenie miała świadomość prawną treści składanego oświadczenia i potrafiła precyzyjnie stwierdzić spełnienie przesłanek, uzasadniających posiadanie lub nieposiadanie statusu rezydenta podatkowego USA. Rzecznik zwrócił się o zajęcie stanowiska w przedstawionej sprawie.