Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji podczas wizytacji w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zwracają uwagę na kwestie związane z poddawaniem nieletnich kontroli, w tym kontroli osobistej.

Poczynione ustalenia, jak również analiza obowiązujących uregulowań prawnych wskazują na pewne nieprawidłowości w tym zakresie. Ograniczenie prawa do prywatności związane z przeprowadzaniem kontroli osobistej nieletnich realizowane jest jedynie w oparciu o przepisy rozporządzenia. Żaden z przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich nie reguluje tej kwestii, ani nawet nie wprowadza pojęcia kontroli osobistej. Tym samym naruszony zostaje konstytucyjny wymóg zachowania ustawowej formy ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw.

Uregulowanie w rozporządzeniu kwestii poddania nieletnich przebywających w zakładach poprawczych kontroli osobistej, naruszającej wolność osobistą oraz prawo do ochrony prywatności, nie spełnia standardów konstytucyjnych. Co więcej, przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich zostały sformułowane w analizowanym obszarze w sposób budzący uzasadnione wątpliwości. Omawiany akt wykonawczy jest ponadto niespójny, bowiem wprowadzając definicję kontroli osobistej nie reguluje w jakich sytuacjach i przez jaki podmiot może być ona przeprowadzana, a jednocześnie posługuje się pojęciem przeszukania osobistego, bez wskazania jego zakresu znaczeniowego. Kontrola osobista stanowi poważną ingerencję w chronione konstytucyjnie prawo do prywatności i intymności, dlatego też upoważnienia do dokonania kontroli nie można domniemywać, tak jak obecnie, tylko w oparciu o sformułowany w sposób ogólny przepis aktu prawnego o charakterze wykonawczym. Podstawa do przeprowadzania kontroli osobistej nieletnich przebywających w zakładach poprawczych powinna być zawarta w akcie prawnym rangi ustawowej, w którym w sposób niebudzący wątpliwości należałoby również zdefiniować pojęcie kontroli osobistej oraz szczegółowo określić sposób jej prowadzenia.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych.

KMP.573.24.2014