Biuletyn Informacji Publicznej RPO

27 września 2017 r. w Biurze RPO o doświadczeniach związanych z działalnością firm windykacyjnych dyskutowali przedstawiciele Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz członkowie Krajowej Rady Rzeczników Konsumentów.

Z perspektywy RPO szczególne znaczenie ma ochrona praw konsumentów, przede wszystkim seniorów. Problemy osób starszych – dłużników bardzo często poruszane są podczas spotkań regionalnych. Zazwyczaj osoby te nie wiedzą, w jaki sposób mogą się bronić. - Czy w Polsce osoba znajdująca się w trudnej sytuacji ma szanse na wsparcie państwa? – pytał Adam Bodnar.

Zastępczyni RPO Sylwia Spurek wyjaśniła, że kompetencje ustawowe Rzecznika nie pozwalają na podejmowanie bezpośrednich interwencji wobec podmiotów prywatnych. Niemniej jednak Rzecznik na bieżąco współpracuje z poszczególnymi rzecznikami konsumentów, może także sygnalizować problemy generalne dotyczące wadliwych przepisów prawa w formie wystąpień kierowanych do właściwych ministrów. 

Zastrzeżenia rzeczników konsumentów

Dochodzenie zobowiązań nieistniejących, spornych, a także przedawnionych to najczęstsze praktyczne problemy z jaki zmagają się obywatele. Wiąże się z tym także praktyka polegająca na wymuszaniu spłaty przedawnionego zobowiązania poprzez straszenie przekazaniem danych dłużnika do biur informacji gospodarczej. - Nie taki powinien być cel systemu wymiany informacji gospodarczych – mówiła Małgorzata Rothert, miejska rzeczniczka konsumentów w m.st. Warszawie.

Adrianna Peć, miejska rzeczniczka konsumentów w Sosnowcu wskazywała, że po latach obywatele zazwyczaj nie posiadają dowodów potwierdzających zapłatę należności np. z tytułu umowy telekomunikacyjnej. Wierzyciele natomiast dochodzą wierzytelności nawet sprzed kilkunastu lat, nie precyzując o jakie konkretnie zobowiązanie chodzi.

- Zdarza się również, że wierzyciel występuje na drogę sądową, następnie po wniesieniu sprzeciwu przez obywatela lub też po zgłoszeniu zarzutu przedawnienia, cofa powództwo bez zrzeczenia się roszczenia, w wyniku czego dochodzi do umorzenia postępowania. Taka sytuacja nie zamyka wierzycielowi ponownej możliwości wystąpienia na drogę sądową w tej samej sprawie – podkreśla Adrianna Peć.

Ponadto zdarzają się sytuacje, w których obywatele otrzymują wezwania do zapłaty należności z terminem zapłaty, który już minął. - W jednej ze spraw okazało się, że firma windykacyjna przed odebraniem wezwania przez obywatela złożyła już pozew w sądzie – wskazywała Adrianna Peć.

O praktykach przeprowadzania agresywnych rozmów telefonicznych z dłużnikami, podczas których na wstępie żąda się danych osobowych rozmówcy, przede wszystkim numeru PESEL opowiadała Longina Kaczmarek, miejska rzeczniczka konsumentów w Szczecinie.

Inne problemy powtarzające się w skargach kierowanych do rzeczników konsumentów to wielokrotne zbywanie wierzytelności, co w sposób istotny utrudnia wyjaśnienie, co składa się na wierzytelność, przeprowadzanie wizyt domowych, oklejanie drzwi wejściowych, czy skrzynek pocztowych informacjami pochodzącymi od firm windykacyjnych.

Doświadczenia KPF

KPF to organizacja, która skupia kilkadziesiąt przedsiębiorstw z rynku finansowego w Polsce, w tym banki, zarządzających wierzytelnościami, doradców i pośredników finansowych, przedsiębiorstwa pożyczkowe, zarządzające informacją gospodarczą, sprzedające produkty odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym oraz przedsiębiorstwa z branży ubezpieczeniowej. KPF zrzesza na zasadzie dobrowolności większość podmiotów zajmujących się obrotem wierzytelnościami, w tym najbardziej znaczących uczestników tego rynku.

W pierwszej części wystąpienia Andrzej Roter – prezes Zarządu KPF przedstawił wyniki badań dotyczące skuteczności i znaczenia społecznego procesu odzyskiwania wierzytelności. Ponadto, zaprezentował wnioski z badania przeprowadzonego przez KPF w 2017 r. „Moralność Finansowa Polaków”. Wskazał również na aspekty ekonomiczno-społeczne niespłacania zobowiązań, które ostatecznie stanowią koszt przedsiębiorców w konsekwencji przerzucany na innych uczestników rynku.

Szczegółowe informacje o działalności Komisji Etyki oraz o Zasadach Dobrych Praktyk opracowanych przez KPF przedstawił Krzysztof Sołkiewicz, przewodniczący Komisji Etyki KPF. Komisja Etyki jest niezależnym organem, który ma możliwość obiektywnego weryfikowania zgodności konkretnego działania członka KPF z Zasadami Dobrych Praktyk.

Co warto zrobić?

W toku dyskusji dr Krzysztof Grabowski, doradca KPF zwracał szczególną uwagę na konieczność wypracowania zasad stałej współpracy pomiędzy rzecznikami konsumentów a Komisją Etyki KPF dotyczących skutecznej wymiany informacji na temat niewłaściwych praktyk stosowanych przez firmy windykacyjne.

Potrzebę wzmocnienia działań edukacyjnych, w szczególności w obszarze windykacji przedawnionych zobowiązań sygnalizowała Izabela Piekarska – wiceprzewodnicząca Komisji Etyki KPF.

Zastępczyni RPO Sylwia Spurek wyraziła aprobatę, co do podejmowania dalszych inicjatyw mających na celu ochronę konsumenta w sektorze windykacyjnym, poprzez kontynuowanie współpracy i wymianę doświadczeń, zarówno z rzecznikami konsumentów, jak i z KPF.