Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Prawo dające możliwość izolowania - ze względu na bezpieczeństwo i porządek - nieletnich, którzy przebywają w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, nadal pozwala na nadużycia. Obecnie w 32 takich jednostkach przebywa 937 nieletnich. Minister Sprawiedliwości przedstawił w tej sprawie swoje stanowisko.

RPO zajmuje się tym problemem od 2013 r. Wtedy zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego wskazując na niekonstytucyjność ówczesnych regulacji. 6 listopada 2015 r. zaskarżony przepis został zmieniony, ale to nie wyeliminowało problemu, dlatego Rzecznik zmodyfikował wniosek do Trybunału. W piśmie procesowym wniósł o stwierdzenie niezgodności wcześniej zaskarżonych przepisów w ich nowym brzmieniu.

Do pisma Rzecznika odniósł się podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Warchoł. Wskazał, że w ramach nowelizacji rozporządzenia wyeliminowano możliwość umieszczenia nieletniego w oddzielnym pomieszczeniu mieszkalnym i wprowadzono nieprzekraczalny termin przebywania nieletniego w izbie przejściowej do 14 dni.

Minister podtrzymał przedstawione wcześniej stanowisko, że przepisy delegacji ustawowej, zawartej w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, przewidują upoważnienie do wydania kwestionowanych przepisów.

Wskazał również, że umieszczenie nieletniego w izbie przejściowej nie jest równoznaczne z działaniami nakierowanymi na ograniczenie jego wolności, których celem jest represyjna izolacja.  Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w zakładzie poprawczym i schronisku dla nieletnich jest tylko jedną z przesłanek umieszczenia nieletniego w izbie przejściowej lub oddzielnym pomieszczeniu mieszkalnym.

Zdaniem ministra, problemem mogłaby być wadliwa praktyka w niektórych przypadkach stosowania prawa, nie zaś sama konstrukcja przepisu.

Dr Marcin Mazur, zastępca dyrektora Zespołu Krajowy Mechanizm Prewencji:

Stanowisko Ministra Sprawiedliwości nie wydaje się być zaskoczeniem, skoro Minister Sprawiedliwości dokonując nowelizacji rozporządzenia mógł całkowicie wyeliminować niekonstytucyjny zdaniem RPO przepis. Skoro tego nie uczynił, a jedynie ograniczył się do wprowadzenia maksymalnego okresu izolacji nieletniego w izbie przejściowej, przeto nie ma woli usunięcia kwestionowanej normy. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich oraz zbieżnych stanowisk Rzecznika Praw Dziecka czy Prokuratora Generalnego, przepis § 25 pkt 4 w/ w rozporządzenia ogranicza prawa nieletnich w sposób niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Obecnie w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich przebywa 937 nieletnich. Są oni umieszczeni w 32 takich jednostkach. Wyraźnie widoczne jest zatem, że bez rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w tej mierze problem nie zostanie rozwiązany.