Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Komisja Ustawodawcza Senatu przedstawiła projekt ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego (druk senacki nr 74)
• Projekt zmierza do przywrócenia brzmienia art. 330 § 2 określającego warunki wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego
• Wnosił o to Rzecznik Praw Obywatelskich

Chodzi o sytuację, kiedy prokurator nie chce wnieść aktu oskarżenia przeciw sprawcy, a pokrzywdzony się z taką decyzją nie zgadza.

Po zmianie z 5 października 2019 r. zanim pokrzywdzony będzie mógł wniesć swój akt oskarżenia (subsydiarny akt oskarżenia), musi zaskarżyć do sądu postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia albo o umorzeniu postępowania. Jeśli sąd uwzględni takie zażalenia, a prokurator ponownie odmówi wszczęcia lub umorzy postępowanie, pokrzywdzony musi skierować kolejne zażalenie, tym razem do prokuratora nadrzędnego. Tylko jeśli prokurator nadrzędny utrzyma w mocy postanowienie prokuratora podległego, pokrzywdzony będzie mógł sporządzić subsydiarny akt oskarżenia.

Rozwiązanie to jest bardzo niekorzystne dla osób pokrzywdzonych przestępstwem. Wydłuża bowiem drogę do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, a co za tym idzie zwiększa też koszty. Ponadto, pozwala prokuratorowi na całkowite uniemożliwienie skierowania aktu oskarżenia do sądu. Jeśli bowiem prokurator nadrzędny uchyli postanowienie prokuratora podległego, a ten ponownie odmówi wszczęcia postępowania lub je umorzy, pokrzywdzonemu przysługuje jedynie ponowne zażalenie do prokuratora nadrzędnego. Ten znów może uchylić postanowienie prokuratora podległego, i tak dalej, i w ten sposób prokurator nadrzędny i podległy mogą „przerzucać” pomiędzy sobą sprawę aż do upływu terminu przedawnienia ścigania danego przestępstwa. Na żadnym etapie pokrzywdzony nie będzie mógł wystąpić z subsydiarnym aktem oskarżenia.

Senacki projekt przewiduje przywrócenie art. 330 § 2 k.p.k. jego brzmienia sprzed 5 października 2019 r. Wystarczające wówczas było, że sąd na skutek pierwszego zażalenia uchylił postanowienie prokuratora, a ten ponownie umorzył postępowanie lub odmówił jego wszczęcia. Wtedy już pokrzywdzony mógł wnieść subsydiarny akt oskarżenia.

Senacka inicjatywa została podjęta na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, który wystąpił o to 13 stycznia 2020 r.  Jak wskazuje uzasadnienie złożonego projektu, Senat w pełni podzielił argumentację Rzecznika.

II.518.4.2019