Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Istotą funkcjonowania Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (KOZZD) jest izolowanie osób, które zostały uznane za stwarzające zagrożenie dla społeczeństwa – na mocy ustawy z dnia 22.11.2013 r. Po odbyciu kary pozbawienia wolności nie wychodzą one zatem na wolność, a są umieszczane w KOZZD. Powinno to dotyczyć jednak wyłącznie osób, które stwarzają bardzo wysokie zagrożenie dla społeczeństwa ze względu na zaburzenia psychiczne takie jak zaburzenia osobowości, zaburzenia preferencji seksualnych lub upośledzenie umysłowe. Tak się jednak nie dzieje.
• W KOZZD przebywają osoby chorujące psychicznie, choć Ośrodek nie jest zakładem psychiatrycznym. Umieszczane są również osoby na podstawie przepisów o zabezpieczeniu cywilnym, mimo że Sąd Najwyższy podkreślił niedopuszczalność takiej formy pozbawienia wolności. Aktualnie, po 7 latach funkcjonowania Ośrodka, przebywa w nim już 91 osób, mimo że przepisy przewidują tylko 60 miejsc. Pacjenci nie mają godnych warunków życia. Nie ma też możliwości prowadzenia wobec nich terapii.
• Mając na uwadze taką sytuację Ośrodka, Dyrektor KOZZD, w styczniu 2021 r. przede wszystkim dbając o bezpieczeństwo pacjentów i osób tam pracujących, odmówił przyjęcia kolejnej osoby skierowanej na podstawie przepisów o zabezpieczeniu cywilnym.
• Rzecznik Praw Obywatelskich kilkukrotnie wizytował to miejsce izolacji postpenalnej i stale monitoruje jego funkcjonowanie. Systematycznie rozpoznaje skargi pacjentów Ośrodka. W oparciu o tę aktywność RPO potwierdza, że aktualne warunki bytowe mogą zostać uznane za naruszające przepisy Konstytucji RP oraz art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania) i art. 8 tej Konwencji (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego). Wiele spraw sądowych o zadośćuczynienie za pobyt w takich warunkach toczy się aktualnie w sądzie lub już zakończyło się zasądzeniem zadośćuczynienia.
• Ustawa z 22.11.2013 r. powinna regulować zasady życia w Ośrodku oraz prawa i obowiązki jego mieszkańców. Wówczas nie byłoby wątpliwości jakie mają oni prawa i obowiązki, w szczególności jaki metraż mieszkalny im przysługuje, czy mają prawo wziąć udział w pogrzebie najbliższych i jakie są zasady przygotowania do zwolnienia z Ośrodka. Luki prawne w tych wszystkich aspektach, jak i przeludnienie KOZZD, rodzą konflikty pomiędzy pacjentami, jak i między pacjentami a personelem. Mieszkańcy KOZZD prowadzili już dwa protesty głodowe, zabiegając o zmiany w zasadach ich codziennego życia.
• Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie apelował m.in. do Ministra Sprawiedliwości, Ministra Zdrowia, Prezesa Rady Ministrów, o kompleksową nowelizację ustawy. Zakres luk prawnych, jakie zostały dotychczas zidentyfikowane przez przedstawicieli Rzecznika, jest bowiem ogromny (zob. monografia dot. KOZZD).
• Rzecznik Praw Obywatelskich postuluje aby właściwe resorty przystąpiły do wspólnych, pilnych prac:

1. nad kompleksowym znowelizowaniem ustawy z 22.11.2013 r., z uwzględnieniem doświadczeń niemieckich i holenderskich, gdzie tego rodzaju ośrodki funkcjonują z poszanowaniem praw ich mieszkańców;
2. zmierzających do rozwiązania problemów lokalowych Ośrodka w Gostyninie.

Jednocześnie Rzecznik podkreśla, że nigdy nie zabiegał o zlikwidowanie tego rodzaju Ośrodka jakim jest KOZZD. Filozofia działania KOZZD musi jednak ulec zmianie w duchu zasady humanitarnego traktowania i poszanowania praw i wolności obywatelskich.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego dot. ustawy z 22.11.2013 r., stwierdzający zgodność jej przepisów z Konstytucją, jest respektowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie oznacza to jednak, że praktyka stosowania tej ustawy jest konstytucyjna.

Lista wystąpień generalnych RPO dotyczących ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób oraz zagadnień powiązanych

1. Wystąpienie RPO z 11.02.2014 r. do Ministra Zdrowia w sprawie problemów związanych z tworzenia KOZZD, KMP.574.16.2014. Odpowiedź z 4.03.2014 r.
2. Wystąpienie RPO z 9.02.2015 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku podstaw prawnych do dozorowania widzeń pacjentów KOZZD,  II.517.2681.2014. Odpowiedź z 20.03.2015 r.
3. Wystąpienie RPO z 30.03.2015 r. do Ministra Zdrowia w sprawie braku podstaw prawnych do dozorowania widzeń pacjentów KOZZD, II.517.2681.2014. Odpowiedź z 7.04.2015 r.
4. Wystąpienie RPO z 1.07.2015 r. do Ministra Zdrowia w sprawie braku podstaw ustawowych do ograniczenia praw pacjentów KOZZD, II.517.2681.2014. Odpowiedź z 15.07.2015 r.
5. Wystąpienie RPO z 30.07.2015 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby podjęcia inicjatywy legislacyjnej i uregulowania w ustawie praw i podstaw ograniczenia praw pacjentów KOZZD, IX.517.2681.2014. Brak odpowiedzi.
6. Wystąpienie RPO z 18.02.2016 r. do Ministra Zdrowia w sprawie potrzeby podjęcia inicjatywy legislacyjnej i uregulowania na poziomie ustawy m.in. praw i podstaw ograniczenia praw pacjentów KOZZD, IX.517.77.2015. Odpowiedź z 11.03.2016 r.
7. Wystąpienie RPO z 2.03.2017 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zabezpieczenia cywilnego poprzez umieszczenie w KOZZD, IV.567.1.2016. Brak odpowiedzi.
8. Wystąpienie RPO z 15.03.2016 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby uregulowania na poziomie ustawy praw i podstaw ograniczenia praw pacjentów KOZZD, IX.517.77.2015. Brak odpowiedzi.
9. Wystąpienie RPO z 24.03.2016 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zabezpieczenia cywilnego poprzez umieszczenie w KOZZD, IV.567.1.2016. Odpowiedź z 25.05.2016 r.
10. Wystąpienie RPO z 28.11.2017 r. do Przewodniczącego Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji w sprawie potrzeby podjęcia prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy z dnia 22.11.2013 r., IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
11. Wystąpienie RPO z 5.12.2017 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie implementacji wyroku TK dotyczącego ustawy z dnia 22.11.2013 r. oraz stworzenia podstaw prawnych dla przeniesienia chorych psychicznie z KOZZD do zakładu psychiatrycznego, IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 11.01.2018 r.
12. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 7.12.2017 r. do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia, przy którym przesłano notatkę z wizytacji KOZZD, jaką pracownicy Biura RPO przeprowadzili w dniu 26 czerwca 2017 r. (wraz z odpowiedzią Dyrektora Ośrodka) oraz wystąpienia generalne skierowane do Przewodniczącego Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Ministra Sprawiedliwości, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
13. Wystąpienie RPO z 28.12.2017 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zabezpieczenia cywilnego poprzez umieszczenie w KOZZD, IV.567.1.2016. Brak odpowiedzi.
14. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 27.02.2018 r. do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego z prośbą o przedstawienie własnych spostrzeżeń i opinii dotyczących funkcjonowania KOZZD + kopia wystąpienia generalnego RPO do Przewodniczącego Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 18.05.2018 r.
15. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 25.04.2018 r. do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia, przy którym przesłano notatkę z kolejnej wizytacji przedstawicieli RPO w KOZZD, podkreślając potrzebę zmian legislacyjnych, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
16. Wystąpienie RPO z 7.05.2018 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zabezpieczenia cywilnego w postaci umieszczenia w KOZZD, IV.567.1.2016. Brak odpowiedzi.
17. Wystąpienie RPO z 22.05.2018 r. do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie nowelizacji art. 46 ustawy z dnia 22.11.2013 r. w związku z potrzebą implementacji wyroku TK, IX.022.1.2018. Brak odpowiedzi.
18. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 20.06.2018 r. do Zastępcy Rzecznika Praw Pacjenta, IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 6.07.2018 r.
19. Wystąpienie RPO z 22.06.2018 r. do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie potrzeby uwzględnienia w trakcie nowelizacji art. 46 ustawy z dnia 22.11.2013 r. prawa do bycia wysłuchanym, IX.070.1.2018. Brak odpowiedzi.
20. Wystąpienie RPO z 31.07.2018 r. do Ministra Sprawiedliwości z postulatem podjęcia inicjatywy legislacyjnej i powołania zespołu międzyresortowego, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
21. Wystąpienie RPO z 31.07.2018 r. do Ministra Zdrowia z postulatem podjęcia inicjatywy legislacyjnej i powołania zespołu międzyresortowego, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
22. Pismo procesowe RPO z 28.08.2018 r. – zgłoszenie udziału przed SN w sprawie zagadnienia prawnego dotyczącego składu orzekającego w przypadku zamiany nadzoru prewencyjnego na KOZZD, IV.510.65.2018. Uchwała SN z 19.10.2018 r.
23. Pismo procesowe RPO z 29.11.2018 r. – zgłoszenie udziału przed SN w sprawie zagadnienia prawnego dotyczącego możliwości stosowania zabezpieczenia cywilnego w postaci pozbawienia wolności w KOZZD, IV.567.4.2018. Uchwała SN z 30.01.2019 r.
24. Wystąpienie RPO z 3.12.2018 r. do Ministra Sprawiedliwości, w którym przedstawiono opis placówki stanowiącej odpowiednik KOZZD w Niemczech, IX.517.2568.2018. Brak odpowiedzi.
25. Wystąpienie RPO z 3.12.2018 r. do Ministra Zdrowia, w którym przedstawiono opis placówki stanowiącej odpowiednik KOZZD w Niemczech, IX.517.2568.2018. Odpowiedź z 14.01.2019 r.
26. Wystąpienie RPO z 14.12.2018 r. do Rzecznika Praw Pacjenta w sprawie potrzeby przywrócenia działalności Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego na terenie KOZZD, IX.517.384.2018. Odpowiedź z 7.02.2019 r.
27. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 15.01.2019 r. do Prezesa NFZ w sprawie braku podmiotów realizujących terapię ambulatoryjną, IX.517.1864.2018. Odpowiedź z 07.02.2019 r.
28. Wystąpienie RPO z 21.01.2019 r. do Ministra Zdrowia w sprawie potrzeby znowelizowania rozporządzeń wydanych przez Ministra Zdrowia dotyczących KOZZD, które nie odpowiadają realiom panującym w Ośrodku, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
29. Wystąpienie RPO z 27.02.2019 r. do Prezesa Rady Ministrów w sprawie potrzeby znowelizowania ustawy z dnia 22.11.2013 r. (do MS i MZ przesłano kopię tego wystąpienia generalnego), IX.517.1702.2017. Odpowiedź z informacją o przekazaniu Wystąpienie RPO do Ministra Sprawiedliwości i zobowiązanie go do udzielenia RPO odpowiedzi.
30. Wystąpienie RPO z 6.03.2019 r. do Ministra Zdrowia w sprawie potrzeby znowelizowania aktów wykonawczych wydanych przez Ministra Zdrowia oraz informacja o terminie wizyty RPO w KOZZD, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
31. Wystąpienie RPO z 28.03.2019 r. do Ministra Zdrowia w sprawie informacji o terminie wizyty RPO w KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
32. 32.       Wystąpienie RPO z 7.05.2019 r. do Senackiej i Sejmowej Komisji Ustawodawczej, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości i Ministerstwie Zdrowia oraz Prezesa Sądu Okręgowego w Płocku, przy którym przesłano „Opinię o zgodności z Konstytucją RP Wewnętrznego regulaminu organizacyjno-porządkowego pobytu pacjenta w Krajowym Ośrodku   Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie z dnia 17 września 2018 roku”, sporządzoną przez dr hab. prof. UW Ryszarda Piotrowskiego, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
33. Wystąpienie RPO z 10.07.2019 r. do Dyrektora Generalnego SW w sprawie potrzeby wydłużenia terminu w jakim przed końcem kary dyrektorzy zakładów karnych występują do sądu, IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 1.08.2019 r.
34. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 07.08.2019 r. do Prezesa NFZ w sprawie świadczeniodawców realizujących terapię zaburzeń preferencji seksualnych. Odpowiedź z 23.08.2019 r.
35. Wystąpienie RPO z 22.11.2019 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby dokonania kompleksowej nowelizacji ustawy, w tym w zakresie braku określenia co ma pierwszeństwo wykonania – terapia w KOZZD czy wykonanie kary pozbawienia wolności, IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 14.02.2020 r.
36. Pytanie prawne RPO skierowane do Sądu Najwyższego w dniu 29.11.2019 r. w sprawie możliwości zastosowania zabezpieczenia cywilnego jako podstawy pozbawienia wolności w KOZZD, IV.567.4.2018. Termin rozprawy w SN nie został jeszcze wyznaczony.
37. Wystąpienie RPO z 27.01.2020 r. do Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Senackiej Komisji Ustawodawczej, Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Sejmowej Komisji Ustawodawczej IX.517.1702.2017. Odpowiedź Sejmowej Komisji Ustawodawczej z 2.03.2020 r.
38. Wystąpienie RPO z 7.02.2020 r. do Ministra Zdrowia w sprawie potrzeby znowelizowania aktów wykonawczych: rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16.11.2018 r. oraz obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 8.01.2020 r., IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
39. Wystąpienie RPO z 7.02.2020 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby podjęcia prac nad kompleksową nowelizacją ustawy z 22.11.2013 r., IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 26.02.2020 r.
40. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 26.02.2020 r. do Zastępcy Dyrektora Generalnego SW w sprawie liczby wniosków kierowanych przez dyrektorów jednostek penitencjarnych do sądów o uznanie za osobę stwarzającą zagrożenie. Odpowiedź z 17.03.2020 r.
41. Wystąpienie RPO z 18.03.2020 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby podjęcia prac nad kompleksową nowelizacją ustawy z 22.11.2013 r., IX.517.1702.2017. Odpowiedź z 2.04.2020 r.
42. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 22.05.2020 r. do Dyrektora KOZZD w sprawie sytuacji w Ośrodku w dobie pandemii koronawirusa, IX.517.1013.2020. Odpowiedź z dnia 18.09.2020 r.
43. Wystąpienie Zastępczyni RPO z 2.06.2020 r. do Wiceministra Zdrowia w sprawie propozycji spotkania oraz nowelizacji aktów wykonawczych wydanych przez Ministra Zdrowia, IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
44. Wystąpienie RPO z 25.06.2020 r. do Ministra Zdrowia w sprawie protestu głodowego prowadzonego przez pacjentów KOZZD, IX.517.1376.2020. Odpowiedź MZ z dnia 02.07.2020 r.
45. Wystąpienie RPO z 25.06.2020 r. do Ministra Zdrowia w sprawie braku podmiotów leczniczych prowadzących terapię zaburzeń preferencji seksualnych, co utrudnia orzekanie nadzoru prewencyjnego z ustawy z dnia 22 listopada 2013 r., IX.517.1864.2018. Odpowiedź MZ z dnia 07.07.2020 r.
46. Wystąpienie RPO z dnia 30.06.2020 r. do Ministra Zdrowia w sprawie projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie wskazania zakładu psychiatrycznego wykonującego obserwację orzeczoną przez sąd, IX.022.1.2020. Na tę opinię nie należy oczekiwać odpowiedzi.
47. Wystąpienie ZRPO do prof. P. Gałeckiego Konsultanta Krajowego w dziedzinie psychiatrii z dnia 04.08.2020 r. – osoby chorujące psychicznie w KOZZD, czy monitoruje sytuację tych osób, czy zgłaszał potrzebę nowelizacji ustawy o KOZZD, o sprawozdanie z jego wizytacji w KOZZD. IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 27.08.2020 r.
48. Wystąpienie RPO z dnia 13.10.2020 r. do Wicepremiera J. Kaczyńskiego, dot. podjęcia inicjatywy legislacyjnej i doprowadzenia do kompleksowej nowelizacji ustawy, przedstawienie kluczowych zagadnień dot. KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
49. Wystąpienie RPO z dnia 13.10.2020 r. do Ministra Zdrowia – o spotkanie z MZ, przedstawienie problematyki do rozmowy. IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 19.10.2020 r. – spotkanie z MZ z uwagi na COVID-19 nie jest obecnie możliwe, odp. na zagadnienia zostanie dosłana w terminie późniejszym. Odpowiedź z dnia 01.12.2020 r.
50. Wystąpienie zastępczyni RPO do Wiceministra W. Kraski z dnia 27.10.2020 r. dot. sytuacji epidemiologicznej w KOZZD. IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 07.11.2020 r.
51. Wystąpienie zastępczyni RPO do Wiceministra W. Kraski z dnia 29.10.2020 r. dot. pacjentów zarażonych COVID-19 w KOZZD, kolejne pytanie o spotkanie. IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 07.11.2020 r.
52. Wystąpienie zastępczyni RPO do GIS z dnia 29.10.2020 r. o podjęcie pilnych działań w celu udzielenia wymiernej i oczekiwanej pomocy kierownictwu KOZZD w dobie pandemii, po ujawnieniu wielu zarażeń COVID-19 w KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
53. Wystąpienie zastępczyni RPO do Wiceministra M. Warchoł  z dnia 29.10.2020 r. dot. podjęcia pilnych działań legislacyjnych, które stworzą podstawę prawną do umieszczania osób uznanych za niebezpiecznych na mocy ustawy o KOZZD, w innej placówce leczniczej po ujawnieniu ogniska zakażeń COVID-19 w KOZZD. IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 27.11.2020 r.
54. Wystąpienie RPO do PRM z dnia 03.11.2020 r. dot. sytuacji osób przebywających w KOZZD w dobie pandemii, o podjęcie jak najszybszej interwencji w zakresie funkcjonowania KOZZD (wspólne działania MZ, MS i Inspekcji Sanitarnej). IX.517.1702.2017. Odpowiedź z dnia 04.11.2020 r. – rozesłano Wystąpienie RPO do MZ i MS celem załatwienia.
55. Wystąpienie RPO do Marszałka Senatu – T. Grodzkiego z dnia 09.11.2020 r. kolejny raz o podjęcie działań legislacyjnych nad ustawą o KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
56. Wystąpienie zastępczyni RPO do MZ – M. Miłkowski z dnia 01.12.2020 r. – atmosfera i relacje interpersonalne w KOZZD. IX.517.2468.2018. Brak odpowiedzi.
57. Wystąpienie RPO do Marszałka Senatu RP – T. Grodzkiego z dnia 08.12.2020 r. o zainteresowanie się sprawą KOZZD i podjęcie działań, wobec braku reakcji na poprzednie WG dot. podjęcia działań legislacyjnych na ustawą o KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
58. Wystąpienie RPO do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Sejmu RP z dnia 08.12.2020 r. o informację czy Komisja Ustawodawcza podjęła pracę nad nowelizacją ustawy o KOZZD. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.
59. Wystąpienie zastępczyni RPO do MZ – M. Miłkowski z dnia 12.01.2021 r. – brak podmiotów do stosowania terapii w warunkach ambulatoryjnych, o wyniki kwerendy wśród konsultantów wojewódzkich w dziedzinie seksuologii, czy zwiększyła się liczba w/w podmiotów. IX.517.1864.2018. Odpowiedź z dnia 21.01.2021 r.
60. Wystąpienie zastępczyni RPO do  MZ – M. Miłkowski z dnia 15.01.2021 r. – dot. m.in. szczepień pacjentów KOZZD na COVID-19. IX.517.2363.2020. Odpowiedź z dnia 4.02.2021 r. 
61. Wystąpienie RPO do Rzecznika Praw Pacjenta z dnia 1.02.2021 r. w sprawie działań Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego na miejscu w KOZZD i głodówki prowadzonej przez pacjentów. IX.517.1702.2017. Brak odpowiedzi.