Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pan Marek dostał dofinansowanie na prowadzenie działalności gospodarczej. Składając wniosek jako osoba bezrobotna zapomniał, że od 16 lat ma zarejestrowaną działalność gospodarczą – wtedy jego losy potoczyły się inaczej i działalności tej nigdy nie podjął. Przepisy mówią jednak, że o dofinansowanie nie może się starać ktoś, kto jest wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Dlatego urząd pracy wytoczył mu sprawę o zwrot pieniędzy.

Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania apelacyjnego przed Sądem Okręgowym w Olsztynie z powództwa Miasta Olsztyn – Miejskiego Urzędu Pracy przeciwko panu Markowi o zwrot przyznanego mu dofinansowania na prowadzenie działalności gospodarczej.

Przepisy przewidują udzielenie takiego dofinansowania w ramach promocji zatrudnienia bezrobotnemu, który spełnia szereg warunków, m.in. nie posiada przez 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Pan Marek składając wniosek o dofinansowanie oświadczył, że wpisu nie posiada – w istocie nie prowadził działalności gospodarczej ani 12 miesięcy przed złożeniem wniosku, ani wcześniej. Bo o sprawie sprzed 16 lat nie pamiętał. Dofinansowanie otrzymał, z powodzeniem rozpoczął działalność gospodarczą. Miejski Urząd Pracy, rozliczając dofinansowanie, wypowiedział panu Markowi umowę i zażądał zwrotu dofinansowania z odsetkami wskazując, że bezrobotny przy składaniu wniosku złożył nieprawdziwe oświadczenie woli.

Rzecznik Praw Obywatelskich przystępując do postępowania wskazał, że przepisy prawa oraz zawarta umowa nie mogą być interpretowane niezależnie od ich celu oraz zasad współżycia społecznego.

Celem przepisów regulujących umowę o dofinansowanie jest uniknięcie nieuczciwych wnioskodawców. Oświadczenie jest składane po to, aby uniknąć sytuacji, w której osoba prowadząca działalność gospodarczą likwiduje ją, aby otrzymać dofinansowanie.

Można zatem zasadnie przyjąć, że w oświadczeniu chodzi o kwestię prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu roku przed wnioskiem o dofinansowanie, a nie o sam wpis. Za taką interpretacją przemawia wykładnia systemowa, zgodna z Konstytucją oraz wykładnia celowościowa.

Co więcej, pan Marek działał w zaufaniu do organów państwa, które konsekwentnie traktowały go jako osobę nie posiadającą wpisu w ewidencji działalności gospodarczej – zarejestrowały go jako bezrobotnego, pozytywnie rozpatrzyły jego wniosek o dofinansowanie, a następnie zawarły z nim umowę o dofinansowanie i zarejestrowały (kolejną) działalność gospodarczą w CEIDG.

Zgodnie z przepisami to na organach administracji spoczywa obowiązek czuwania, aby obywatel nie poniósł szkody z powodu nieznajomości prawa i to organy podejmują wszystkie czynności niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego.

Rozprawa apelacyjna odbędzie się 10 marca 2016 r.

Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, Główny Koordynator ds. Strategicznych Postępowań Sądowych w Biurze RPO:

Przyjęcie literalnej wykładni przepisów, z pominięciem ich celu i bez uwzględnienia zasad współżycia społecznego prowadzić może do wyroku niesprawiedliwego społecznie i niekorzystnego dla państwa – do dezaktywizacji osoby bezrobotnej z powodzeniem prowadzącej działalność gospodarczą dzięki otrzymanemu dofinansowaniu.