Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W Bielsku Podlaskim na przedpołudniowe spotkanie z rzecznikiem praw obywatelskich Adamem Bodnarem przyszło ponad 30 osób.

Prawa seniorów. Znaczenie współpracy i aktywności obywatelskiej

- Bardzo trudno jest zdobyć fundusze na działalność dla seniorów. Region jest bardzo ubogi i bez pomocy państwa nie damy rady (a zniechęcenie ogarnia, kiedy słyszymy, że wicepremier nie jest w stanie przeżyć za kilkanaście tysięcy złotych).

RPO: czy jest Rada Seniorów w Bielsku? Jak wygląda wsparcie władz samorządowych dla organizacji senioralnych?

- Jest, ale nie zadbała o dofinansowanie programu Senior +.

- Nie, nie, Rada dopiero powstaje. Jest już zatwierdzony statut, ale Rady nie ma.

- Organizacji jest wiele, ale nie współpracują ze sobą. Każda walczy o dotację dla siebie. Nie starcza dla wszystkich, więc dotacje są cięte.

RPO: Nasze doświadczenie z wizyt w Polsce podpowiada nam, że dotacje są niewystarczające. Potrzebna jest współpraca. Potrzebny jest oddolny ruch, który zaangażuje ludzi i pokaże władzom, co jest dla seniorów ważne.  

Barbara Imiołczyk z Biura RPO dodała, że w tej wspólnej oddolnej pracy liczą się konkrety. Można przygotować lokalną diagnozę, np. zebrać informacje, co przeszkadza, czego brakuje itd.

Metody działania i to, na co warto zwracać uwagę, przedstawione są w raporcie ekspertów pracujących wspólnie z Rzecznikiem „System wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania”. Rzecznik zbiera też dobre praktyki w „Złotej księdze dobrych praktyk”.

Niskie emerytury a opodatkowanie

Emerytury są za niskie, nie wystarczają na pokrycie kosztów opieki zdrowotnej (bo trzeba się leczyć prywatnie). Do tego te niskie emerytury są opodatkowane. Więc jak człowiek dorabia do emerytury, to płaci dwa razy składkę zdrowotną. Dlaczego tak jest?

RPO: Ten problem pojawia się na każdym naszym spotkaniu od wtorku. Wcześniej ludzie tego nie zgłaszali.

Trzeba zwrócić uwagę, że kiedyś pewnie było to mniej dotkliwe, bo płacenie podatków uprawniało także do ulg. Ale tych ulg jest coraz mniej, a kwota wolna od podatku jest za niska.

Powód tego stanu rzeczy jest fiskalny: państwo nie ma pieniędzy, stać je tylko na to, co emerytom płaci netto.  

Nie jesteśmy tak zamożni jak inne państwa Zachodu, a skróciliśmy wiek emerytalny, więc większa liczba osób ma prawo do emerytury. Mamy też nowe programy socjalne takie jak 500+ (i bardzo dobrze) ale na to też potrzebne są pieniądze. To są skomplikowane sprawy polityki, należą one do rządu i opozycji.

Rzecznik Praw Obywatelskich zajmuje się sprawami indywidualnymi: może interweniować w sprawie indywidualnych przeliczeń świadczeń czy przepisów pozbawiających całe grupy świadczeń (jak sprawa kobiet z rocznika 1953 czy osób, które objęła ustawa represyjna z 16 grudnia 2016 r.).

Prawa własności i odszkodowania

• Na Podlasiu wiele szkód w uprawach i na drogach powodują dzikie zwierzęta (chronione i łowne). Drogi nie są tu zmodernizowane na tyle, by chronić kierowców przed nagłym wtargnięciem zwierząt. Towarzystwa ubezpieczeniowe nie chcę wypłacać odszkodowań za szkody materialne wyrządzone przez zwierzęta chronione. Sądy chcą, by przedtem udowodnić, że szkoda była spowodowana przez zaniedbanie zarządcy dróg. To jest niesprawiedliwe.

RPO: To jest dla nas temat do analizy. Sprawdzimy, czy możemy interweniować, a jeśli nie, to przedstawimy Panu nasze prawne argumenty.

• Jakie ma szanse przedsiębiorca, którego firma upadła z powodu działania urzędnika, który został za to skazany? Chciał się starać o odszkodowanie, ale sąd nie zwolnił go z kosztów sądowych. Czy to daje podstawę do składania sprawy do Trybunału w Strasburgu?

RPO: Trybunał rozpoznawał podobne sprawy i uznawał, że w takich sprawach dochodziło do naruszenia prawa do sądu. Szczegółowe doradztwo wymaga analizy dokumentów.

Obwodnica Bielska

Obwodnica ma przebiegać przez wieś, między domami, na podstawie nieaktualnych planów, na których nie było nowych zabudowań. Mieszkańcy protestują, ale nic nie udaje się wskórać, mimo że znaleźli alternatywę. Dla władz samorządowych liczą się tylko sprawy finansowe, a nie społeczne.

RPO: To jest sprawa dla nas, możemy się przyjrzeć (przykład tego, co może RPO  - sprawa kurników pod Wrześnią).

Relacje obywatel-samorząd. Status sekretarza miasta

Żeby być sekretarzem miasta, trzeba mieć nie tylko kwalifikacje, ale i staż w samorządzie. W Bielsku sekretarzem jest osoba, której zaliczono staż pracy w szkole jako jednostce samorządowej. Wydaje się to naciągane, ale nie ma jak tego naprostować.

RPO: Rzecznik interweniuje, gdy może być naruszone prawo obywateli do kontroli władzy publicznej np. poprzez wnioski o dostęp do informacji publicznej.

Problem biegłych sądowych

- W wyniku wypadku drogowego zginął człowiek. Sprawca został skazany, ale jego żona kwestionuje opinię biegłego, na jakiej oparł się sąd. „To jest zbyt poważna sprawa – tu karą jest do 8 lat więzienia. Sędzia nie zrozumiał opinii, tak nie powinno być”.

RPO: Dotknęła Pani istoty rzeczy – to właśnie trzeba zmienić w naszym wymiarze sprawiedliwości. Wiadomo o tym od lat. Rzecznik domaga się tego od lat. Ale, niestety, obecne zmiany w sądownictwie tego w ogóle nie dotyczą.

Program Operacyjny Pomocy Żywnościowej

Celem Programu jest zapewnienie najuboższym mieszkańcom Polski pomocy żywnościowej. W Bielsku rozprowadza ją Związek emerytów, ale świadczy ją nie tylko swoim członkom. Jednak samorząd nie chce go w tej pracy wesprzeć.

RPO: Prosimy o dokumenty. To jest do sprawdzenia.