Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mają problemy z podwyżkami cen prądu
• Od października 2022 r. sprzedawcy energii, którzy dotychczas nie musieli przedstawiać taryf do zatwierdzenia URE, mają taki obowiązek
• Aby chronić wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie przed nieuzasadnionymi, podwyższonymi stawkami za prąd, RPO napisał do prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Rafała Gawina
• AKTUALIZACJA: URE informuje, że wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe są objęte ochroną jako odbiorcy uprawnieni, niezależnie od tego czy korzystają z usług sprzedawcy rezerwowego, czy sprzedawcy z urzędu 
• AKTUALIZACJA2: Postępowanie administracyjne ws. zatwierdzenia taryfy dla energii elektrycznej przedsiębiorstwa EON wciąż trwa – informuje Prezes URE i zwraca uwagę, że sposób rozliczeń odbiorców w 2023 r. został określony w ustawie z 7 października 2022 r. Odnosząc się do „wypowiadania umów wspólnotom mieszkaniowym”, Rafał Gawin wskazuje, że w brzmieniu obowiązującym od 15 lutego 2023 r. ustawa z 7 października 2022 r. nakłada na sprzedawcę z urzędu obowiązek zawarcia umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej z odbiorcą uprawnionym.

W związku z przeprowadzaną przez URE analizą przedstawionej przez E.ON do zatwierdzenia Taryfy dla energii elektrycznej na rok 2023, Rzecznik prosi o zweryfikowanie zasadności stosowania w niej wyższych stawek za energię elektryczną dla wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, o ile zostały one w niej przewidziane.

W piśmie przypomina ustalenia wynikające z dotychczasowych wystąpień dotyczących tego problemu. Zwraca uwagę, że z wrześniowej odpowiedzi URE na wystąpienie Rzecznika wynikało, że E.ON - na mocy zwolnienia potwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądowym - nie przedkłada Taryfy do zatwierdzenia przez Prezesa URE, lecz stosuje w rozliczeniach z odbiorcami Taryfę dla energii elektrycznej, w której zawarte są ceny zatwierdzone przez Zarząd Przedsiębiorstwa.

W odpowiedzi podkreślono, że taryfa E.ON dla „części wspólnych" wspólnot/spółdzielni mieszkaniowych jest określona co do rodzaju jako grupa G, ale jest prezentowana na stronie E.ON jako „Dla Biznesu", a ceny w niej są wyższe niż dla odbiorców G tego przedsiębiorstwa.

Wskazano także wówczas, że zakres ustawowych kompetencji Prezesa URE, nie daje podstaw do wydania wiążącego stanowiska w zakresie kwalifikowania odbiorców do grup taryfowych G, wiążącego sprzedawców nieprzedstawiających Prezesowi URE taryfy do zatwierdzenia. Prezes URE zatwierdza taryfę bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami. Nie dotyczy to przedsiębiorstw nieprzedstawiających taryfy do zatwierdzenia. Natomiast stan ten można byłoby zmienić, poprzez stosowną zmianę ustawy - Prawo energetyczne, w odniesieniu do sprzedawcy działającego na wolnym rynku, pełniącego funkcję sprzedawcy z urzędu jakim jest E.ON. Zaznaczono wówczas, że inicjatywę ustawodawczą ma w tym obszarze Minister Klimatu i Środowiska.

Stan prawny w tym zakresie uległ zmianie w związku z uchwaleniem ustawy z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej. Nałożyła ona obowiązek przedstawienia taryfy do zatwierdzenia przez Prezesa URE na przedsiębiorstwa energetyczne pełniące funkcję sprzedawców z urzędu, wykonujących działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, zwolnionych z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia zgodnie z art. 49 ustawy - Prawo energetyczne. Dzięki tej regulacji ochroną zostali objęci również odbiorcy w grupie taryfowej G na terenie działania przedsiębiorstwa obrotu: E.ON.

Można się jedynie domyślać, że konsekwencją wprowadzenia tego rozwiązania było opisywane w prasie i sygnalizowane w skargach do Rzecznika masowe wypowiadanie przez E.ON umów sprzedaży energii elektrycznej wspólnotom mieszkaniowym.

Na problem ten Rzecznik zwrócił uwagę w piśmie do Urzędu Regulacji Energetyki 11 listopada 2022 r. Wskazał w nim na istotne i pilne problemy wspólnot mieszkaniowych, które nie mają obecnie możliwości zawarcia umów sprzedaży energii elektrycznej i zapewnienia jej mieszkańcom na potrzeby korzystania z nieruchomości wspólnej. Problemy te wynikają z faktu, że E.ON odmawia zawarcia umów, stojąc na stanowisku, że: „wspólnota mieszkaniowa nie jest kwalifikowana jako odbiorca w gospodarstwie domowym i nie ma wobec niej obowiązku świadczenia usługi kompleksowej przez sprzedawcę z urzędu."

Mając na względzie potrzebę ochrony mieszkańców budynków wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych przed nieuzasadnionymi, podwyższonymi stawkami za energię elektryczną, w części dot. nieruchomości wspólnej, wobec faktu analizowania obecnie przedstawionej przez E.ON do zatwierdzenia Taryfy dla energii elektrycznej na rok 2023, RPO prosi prezesa URE o zbadanie tych problemów i analizę Taryfy E.ON we wskazanym zakresie oraz podjęcie stosownych działań.

Odpowiedź URE ws. problemów wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych

W odpowiedzi na przywołane pismo RPO z 17 listopada 2022 r., dotyczące problemów wspólnot mieszkaniowych, które nie mają możliwości zawarcia umów sprzedaży energii elektrycznej, URE informuje, że po zmianach przepisów, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe są objęte ochroną przewidzianą w ustawie z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz w ustawie z 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparcia niektórych odbiorców w 2023 roku.

Aktualnie obowiązujące przepisy tych ustaw stanowią, że odbiorca uprawniony korzystający czy to z usług sprzedawcy rezerwowego, czy też z usług sprzedawcy z urzędu, objęty jest ochroną przewidzianą w ww. ustawach.

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z 7 października 2022 r., odbiorcą uprawnionym jest odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej w celu jej zużycia na potrzeby m.in. oświetlenia w budynkach mieszkalnych, zasilania dźwigów w budynkach mieszkalnych, czy węzłów cieplnych i hydroforni, będących w zarządzie administracji domów mieszkalnych. Zatem spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty mogą korzystać z ochrony przewidzianej ww. ustawą jedynie w zakresie objętym definicją odbiorcy uprawnionego.

Zgodnie zaś z ustawą z 27 października 2022 r. odbiorcą uprawnionym jest min. odbiorca uprawniony w rozumieniu ustawy z 7 października 2022 t., w przypadku gdy zużywa energię elektryczną powyżej maksymalnych limitów zużycia energii elektrycznej określonych w tej ustawie oraz odrębnie wymienione wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe w zakresie, w jakim nie są odbiorcą uprawnionym, o którym mowa powyżej, i zużywają energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności.

Tym samym ochroną przewidzianą przez ustawę z 27 października 2022 r. objęte są spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe w zakresie zużycia energii powyżej limitów przewidzianych przez ustawę z 7 października 2022 r. na potrzeby tam wskazane oraz w zakresie pozostałych (niewymienionych w ustawie z 7 października 2022 r.) potrzeb związanych z podstawową działalnością.

W odpowiedzi zwraca uwagę, że w przypadku gdy dotychczasowy sprzedawca zaprzestał sprzedaży paliw gazowych lub energii elektrycznej lub gdy pomimo podejmowanych starań, odbiorca nie zawrze umowy z żadnym sprzedawcą (także nie przedłuży obowiązywania umowy wcześniej obowiązującej), dostawy energii będą kontynuowane, a sprzedaż prowadzić będzie tzw. sprzedawca rezerwowy.

Sprzedawcą rezerwowym jest przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, wskazane przez odbiorcę końcowego w umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej. Jeżeli sprzedawca taki nie został wskazany w umowie o świadczenie usług dystrybucji, operator systemu dystrybucyjnego zawrze w imieniu i na rzecz tego odbiorcy umowę kompleksową ze sprzedawcą z urzędu.

URE podsumowuje, że odbiorca uprawniony korzystający czy to z usług sprzedawcy rezerwowego, czy z usług sprzedawcy z urzędu, objęty jest ochroną przewidzianą w ww. ustawach.

Odpowiedź URE w sprawie taryfy E.ON

W odpowiedzi prezes URE Rafał Gawin zwraca uwagę, że ustawa z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej, w art. 2 określa, iż odbiorcą uprawnionym w rozumieniu tej ustawy są odbiorcy dokonujący zakupu m. in. na potrzeby: f) oświetlenia w budynkach mieszkalnych, g) zasilania dźwigów w budynkach mieszkalnych, h) węzłów cieplnych i hydroforni, będących w zarządzie administracji domów mieszkalnych, i) garaży, w których nie jest wykonywana działalność gospodarcza.

Aktualnie wciąż trwa postępowanie administracyjne w sprawie zatwierdzenia taryfy dla energii elektrycznej przedsiębiorstwa EON. Niemniej, niezależnie od powyższego, tj. że nie istnieje w rzeczywistości prawnej taryfa EON zatwierdzona przez Prezesa URE, sposób rozliczeń odbiorców w 2023 r. został określony w powołanej ustawie z dnia 7 października 2022 r.

Zwraca uwagę, że mogą istnieć odbiory będące w gestii wspólnot mieszkaniowych, które nie kwalifikują się do bycia odbiorcą uprawnionym w rozumieniu ustawy z dnia 7 października 2022 r. Taka sytuacja może zaistnieć np. w przypadku pomieszczeń w których jest prowadzona działalność gospodarcza. Sposób rozliczenia w 2023 r. jest wtedy prowadzony w sposób określony w ustawie z dnia 27 października 2022 r.

Ustawodawca zawarł w tej ustawie w art. 2 ust. pkt e), postanowienia dotyczące małych i średnich przedsiębiorstw oraz innych podmiotów, m.in. wspólnot mieszkaniowych: „w zakresie, w jakim nie są odbiorcą uprawnionym, o którym mowa w lit. a” (tj. w zakresie gdy nie są odbiorcą uprawnionym w rozumieniu ustawy z dnia 7 października 2022 r.), „i zużywają energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności”.

W takim przypadku (nie ma tu progu zużycia do którego są stosowane ceny 2022 r.) wspólnoty i inne podmioty rozliczane są w oparciu o ceny, nieprzekraczające ceny maksymalnej określonej w art. 2 ust. 1 pkt b) ustawy z 27 października, tj. 785 zł/MWh netto.

W zakresie „wypowiadania umów wspólnotom mieszkaniowym”, należy przywołać zmienione przepisy ustawy z dnia 7 października 2022 r.

Art. 8a) tej ustawy, wprowadzony na mocy art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. zmieniającej m.in. ustawę z dnia 7 października 2022 r., z dniem 15 lutego 2023 r., posiada następującą treść: Sprzedawca z urzędu jest obowiązany do zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej albo umowy kompleksowej z odbiorcą uprawnionym.

Reasumując, należy zauważyć, że przepisy prawne dotyczące 2023 r. zawierają postanowienia dla sprzedawców z urzędu dotyczące „odbiorców uprawnionych” niezależnie od faktu, czy mają oni taryfę zatwierdzoną przez Prezesa URE.

Odbiorcami uprawnionymi są m. in. odbiorcy zużywający energię na „potrzeby części wspólnych budynków wielolokalowych” w zakresie w jakim zostało to ujęte w ustawie z dnia 7 października 2022 r. (co przywołano powyżej).

W brzmieniu obowiązującym od 15 lutego 2023 r. ustawa z dnia 7 października 2022 r. nakłada na sprzedawcę z urzędu obowiązek zawarcia umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej z odbiorcą uprawnionym.

IV.7215.768.2022, IV.7215.853.2022