Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Funkcjonariusze Służby Więziennej skarżą się na brak przepisów określających czas na przerwę na posiłek w trakcie służby
• A obecny stan prawny dyskryminuje ich wobec innych służb mundurowych, które mają odpowiednie regulacje na poziomie i ustaw, i rozporządzeń
• Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie prosi Ministra Sprawiedliwości o inicjatywę ustawodawczą w tej sprawie

Funkcjonariusze SW zwracają uwagę, że prawo do godnych warunków spożywania posiłku mają osadzeni. Oni sami w trakcie wykonywania służby uprawnienia takiego nie mają.

W sierpniu 2020 r. w piśmie do Ministra Sprawiedliwości RPO wskazał, że tego rodzaju przepis nie istnieje w ustawie z 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej. Takich regulacji brak jest też w przepisach wykonawczych.

Tymczasem art. 66 ust. 1 Konstytucji określa, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki określa ustawa.

A funkcjonariusze oddziałowi powołują się na utratę bądź pogorszenie zdrowia z braku możliwości regularnego spożywania posiłków – zwłaszcza podczas służby w systemie wielozmianowym.

Ze względu na stres w związku z bezpośrednimi kontaktami z osadzonymi i zakresem obowiązków, funkcjonariusze SW są szczególnie podatni na choroby wynikające z niespożywania pokarmów przez czas od kilku do kilkunastu godzin bądź jadanie „w biegu”. 

Dlatego funkcjonariusze powinni mieć możliwość nie tylko zamówienia, ale i poddania obróbce termicznej przyniesionych przez siebie produktów oraz spożywania ich regularnie w miejscach do tego przeznaczonych.

Teraz Adam Bodnar ponownie wystąpił do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry o rozważenie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w celu wprowadzenia w ustawie o SW przerw w służbie umożliwiających spożywanie posiłków. 

Odnosząc się do odpowiedzi MS, Rzecznik wskazuje, że powoływanie się na art. 117 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej jest nieadekwatne, gdyż dotyczy on regulacji zawartych rozdziale „Zdrowie i bezpieczeństwo funkcjonariuszy”. Kwestie podnoszone przez RPO dotyczą regulacji całkowicie odmiennych, zamieszczonych w rozdziale 14 ustawy i stanowiących o czasie służby funkcjonariuszy. A czas służby oraz zdrowie i bezpieczeństwo funkcjonariuszy mogą być ze sobą powiązane, ale stanowią całkowicie odmienne zagadnienia i są odrębnie regulowane

Odnosząc się do art. 117 ust. 1 ustawy o SW - zgodnie z którym przełożeni są obowiązani zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki służby – RPO podkreśla, że przepis ten jest na tyle pojemny, że może dotyczyć każdej dziedziny służby związanej z szeroko pojętym bezpieczeństwem oraz higieną. Nie stanowi jednak samodzielnej podstawy prawnej regulującej czas na przerwę w służbie w celu spożycie posiłku. A  nawet gdyby przyjąć, że tak jest, to przepis ten nie określa, kto miałby to prawo realizować i w jakim zakresie.

Zagadnienie przerw w służbie zostało zaś uregulowana w innych pragmatykach służb mundurowych. Ukształtowano w nich standard prawny udzielania funkcjonariuszom przerw w służbie. Został on uzależniony od długości oraz warunków pełnienia służby i jest wliczany do czasu służby. Regulacje takie istnieją zarówno na poziomie ustaw, jak i rozporządzeń.

Istniejący stan prawny dyskryminuje funkcjonariuszy Służby Więziennej. Brak odpowiedniej regulacji powoduje, że przełożeni nie mają zarówno wyraźnych podstaw prawnych, jak też obowiązku kształtowania zasad udzielania przerw w służbie.

Odpowiedź MS (aktualizacja 15 stycznia 2021 r.)

- Chciałbym ponownie wskazać, że w pragmatyce służbowej przerwa na spożycie posiłku w ramach pełnionej służby była i jest funkcjonariuszom udzielana - odpisał sekretarz stanu w MS Michał Woś.

Zasada ta dotyczy również fiinkcjonariuszy działu ochrony, także pełniących służbę na stanowiskach w oddziałach mieszkalnych jednostek organizacyjnych Służby Więziennej - powyższe wynika z brzmienia art. 117 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, zgodnie z którym przełożeni są obowiązani zapewnić funkcjonariuszom bezpieczne i higieniczne warunki służby. Ponadto, jak już wskazano w piśmie z 2 września 2020 r.. Służba Więzienna nie odnotowała skarg fiinkcjonariuszy, w których w sposób konkretny czy dorozumiany wskazano na brak możliwość spożycia posiłku w czasie pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziiennej.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że Ministerstwo Sprawiedliwości na bieżąco analizuje przepisy dojtyczące Służby Więziennej i w przypadku zaistnienia potrzeby dokonania określonych zmian wszczyna prace legislacyjne w określonym zakresie

WZF.7044.2.2017