Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Opisywany w mediach przebieg zdarzeń budzi w opinii społecznej wątpliwości, czy władze, także w okresie poprzedzającym pożar, działały odpowiednio do zagrożenia
• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta prezydenta Zielonej Góry m.in., kiedy mogą być znane wyniki pomiarów skażenia powietrza, wody i gleby
• Prosi także o podanie szacunkowego terminu zakończenia oczyszczania rzeki i stawów
• Ważnym wątkiem sprawy jest kwestia odpowiedzialności za nieusunięcie toksycznych odpadów z hali magazynowej w Przylepie
• AKTUALIZACJA: BRPO pyta też MKIŚ o planowane wsparcie resortu i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dla Zielonej Góry w usunięciu skutków zdarzenia
• AKTUALIZACJA2: Na chwilę obecną nie posiadamy sygnałów o niewystarczającej pomocy dla przedsiębiorców. Magistrat jest bardzo skupiony na zapewnieniu bezpieczeństwa osobom prowadzących zakłady pracy na terenie Przylepu i reaguje na każdy zgłoszony przez nich sygnał - odpisał prezydent miasta Janusz Kubicki

W sprawie pożaru z końca lipca 2023 r. Marcin Wiącek pisze do prezydenta Zielonej Góry Janusza Kubickiego.

Rzecznik staje m.in. w obronie prawa do ochrony zdrowia, z którym łączy się obowiązek zapobiegania przez władze publiczne negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 1, 3 i 4 Konstytucji). To także prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, powiązane z nałożonymi na władze publiczne obowiązkami ochrony środowiska, zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego i wspierania działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (art. 74 ust. 1-4 Konstytucji). Bezpieczeństwo ekologiczne warunkuje korzystanie z innych wolności i praw jednostki.

RPO śledzi doniesienia medialne dotyczące skutków pożaru składowiska odpadów w Przylepie. Opisywany w mediach przebieg zdarzeń budzi w opinii społecznej wątpliwości, czy władze, także w okresie poprzedzającym pożar, zadziałały w sposób adekwatny do istniejącego zagrożenia, realizując swoje konstytucyjne i ustawowe obowiązki.

Jak wynika z ustaleń RPO, przez pierwsze dni po pożarze zalecano mieszkańcom pozostanie w domach i nieotwieranie okien. Następnie przestrzegano przed spożywaniem warzyw i owoców z własnych ogródków oraz wody z przydomowych studni. Ostrzegano także przed korzystaniem z rzeki Gęśnik i okolicznych stawów, zanieczyszczonych odpadami pogaśniczymi.

Z komunikatów urzędu miasta wynika, że odpowiednie służby i organy konsekwentnie prowadzą pomiary skażenia powietrza, wody i gleby na obszarze, który mógł zostać dotknięty skutkami pożaru. Z rzeki i stawów mają być usuwane zanieczyszczenia. 

RPO pyta, kiedy mogą być znane kompleksowe wyniki tych badań, o których przedstawienie występuje. Ponadto prosi o informację o szacunkowym terminie zakończenia oczyszczania rzeki i stawów oraz możliwego bezpiecznego korzystania z nich przez ludzi. 

Ponadto Rzecznik dopytuje się o sytuację przedsiębiorców prowadzących firmy w magazynach na terenie byłych zakładów mięsnych w Przylepie. Działalność tych przedsiębiorców ze względów bezpieczeństwa została utrudniona lub wręcz uniemożliwiona. 

Wiceprezydent Dariusz Lesicki zapowiedział spotkania w tej sprawie. Na jednym z nich zwrócono się do przedsiębiorców o oszacowanie strat. Wiceprezydent deklarował udostępnienie przedsiębiorcom lokali zastępczych z zasobów publicznych oraz przygotowanie projektu uchwały o ich czasowym zwolnieniu z podatku od nieruchomości.

RPO prosi o informację, czy z sygnałów od przedsiębiorców dotkniętych skutkami pożaru wynika, że podjęte działania w wystarczającym stopniu służą ochronie ich swobody działalności gospodarczej (art. 20 i 22 Konstytucji). Inną kwestią jest, czy na część zgłoszonych problemów miasto jest w stanie aktualnie odpowiedzieć - z przyczyn prawnych lub faktycznych. 

W relacji ze spotkania z mieszkańcami 28 lipca zawarto informację, że miasto dysponowało planem postępowania na wypadek pożaru hali. Miał on określać zasady postępowania m.in. w przypadku przemieszczania się chmury gazowej, przedostania się niebezpiecznych materiałów do kanalizacji czy potrzeby ewakuacji mieszkańców. Wskazano, że dzięki planowi udało się podjąć skuteczne działania. RPO prosi o możliwość zapoznania się z tym planem.

Ponadto Marcin Wiącek porusza kwestię odpowiedzialności za usunięcie toksycznych odpadów w hali magazynowej w Przylepie. Zezwolenia na zbieranie odpadów udzielono pierwotnie 4 grudnia 2012 r. Po jego uchyleniu 22 grudnia 2014 r., wydano ponowne zezwolenie 22 grudnia 2014 r. Zostało ono cofnięte przez Prezydenta Zielonej Góry 8 kwietnia 2015 r. wskutek wykrytych przez Inspekcję Sanitarną nieprawidłowości firmy. Ponieważ nie wywiązywała się ona z obowiązku usunięcia odpadów, nałożono na nią dwie grzywny w postępowaniu egzekucyjnym w 2015 i 2016 r. W 2018 r. orzeczono zaś o wykonaniu zastępczym.

Od 2016 r. prezydent miasta starał się uzyskać wsparcie finansowe na usunięcie odpadów, początkowo w ramach wykonania zastępczego, a następnie - w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 26a ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Zwracał się m.in. do Wojewody Lubuskiego, Prezesa Rady Ministrów oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

RPO prosi o potwierdzenie lub sprostowanie tych informacji oraz przekazanie kopii korespondencji urzędowej w sprawie, zwłaszcza pism wydanych w postępowaniu egzekucyjnym oraz wniosków o udzielenie finansowania i odmownych pism zwrotnych.

W mediach i na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego można znaleźć ponadto informację, że prezydent miasta kwestionował  właściwość do załatwienia sprawy usunięcia odpadów. W związku z tym podejmował  próby przekazania sprawy Marszałkowi Województwa Lubuskiego oraz Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska. W obu przypadkach orzekał Naczelny Sąd Administracyjny: w pierwszym rozstrzygnął spór kompetencyjny poprzez przyjęcie właściwości Prezydenta Zielonej Góry, a w drugim stwierdził konieczność ponownej analizy sprawy przez RDOŚ. RPO prosi o potwierdzenie lub sprostowanie tych informacji oraz przesłanie kopii tych orzeczeń NSA.

Pismo BRPO do MKiŚ

W doniesieniach medialnych i na stronie internetowej MKIŚ pojawiła się informacja o zamiarze udzielenia przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wsparcia Prezydentowi Zielonej Góry w usunięciu skutków składowania odpadów i pożaru składowiska. Z informacji tych wynika, że została podpisana umowa na sfinansowanie przedsięwzięcia.

Przedsięwzięcie ma potrwać 8 miesięcy i obejmować wydobycie odpadów z pogorzeliska, przygotowanie wstępnych badań, przygotowanie odpadów do transportu, transport, a następnie unieszkodliwienie odpadów np. w procesie ich termicznego przekształcenia.

Dyrektor Zespołu Zespół Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Piotr Mierzejewski pyta dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami MKiŚ Roberta Chciuka, kiedy przedsięwzięcie zostanie rozpoczęte i czy opracowano jego szczegółowy harmonogram.

Odpowiedź prezydenta miasta Janusza Kubickiego

W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 17 września 2023 r., (znak: V.7200.40.2023 MŻW) dotyczące pożaru składowiska odpadów w Przylepie pragnę odnieść się do pytań postawionych w jego treści.

Pragnę Pana poinformować, że wyniki badań, które do obecnej chwili przeprowadzano na terenie pożaru składowiska odpadów w miejscowości Zielona Góra-Przylep, znajdują się na stronie głównej Serwisu Miasta Zielona Góra. Udostępniono mieszkańcom nową aktualizowaną na bieżąco sekcję Serwisu (odnośnik: http://www.zielona-gora.pl.), w której znajdują się wyniki wspomnianych pomiarów.

W sekcji Serwisu „Komunikaty Przylep" znajdują się aktualne i archiwalne wyniki badań powietrza, wody oraz gleby. Ponadto w kategorii „aktualności" znajdują się najnowsze informacje dotyczące badań i ustaleń dotyczących przyszłości składowiska. Powstała tam również kategoria „FAQ", w której prezentowane są odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania przez mieszkańców Miasta oraz inne osoby zainteresowane sprawą.

Odnosząc się do pytania dotyczącego cieku wodnego „Gęśnik", pragnę poinformować, że wszystkie działania związane z oczyszczaniem „Gęśnika" oraz pobliskich stawów prowadzone są pod nadzorem WIOŚ. Na chwilę obecną zakończony został pierwszy etap neutralizacji cieku wodnego, polegający na przefiltrowaniu wody popożarowej na odcinku pomiędzy pierwszą, a drugą - najbardziej zanieczyszczoną - zaporą. Kolejne prace będą prowadzone na bieżąco, zgodnie z zaleceniami i pod nadzorem WIOŚ - m.in. badanie gleby (osad denny) i neutralizacja zbiorników skażonych wodami popożarowymi.

Informuję również, że mój zastępca ds. gospodarczych prezydent Dariusz Lesicki spotkał się czterokrotnie z przedsiębiorcami, którzy dotknięci zostali skutkami pożaru. Na każdym spotkaniu wyrażana była głęboka chęć pomocy i każdorazowo przedstawiono formy pomocy, z których zainteresowani będą mogli skorzystać. Częste spotkania z przedsiębiorcami to ważny sygnał dla mieszkańców, że władze Miasta nie bagatelizowały skutków pożaru.

To między innymi dzięki tym spotkaniom wypracowano wspólną strategię pomocy polegającej na umożliwieniu poszkodowanym przedsiębiorcom dostępu do odzieży ochronnej przydatnej w pracach związanych z usuwaniem skutków pożaru.

Ponadto ustalono, że w razie potrzeby Miasto zapewni poszkodowanym specjalne środki chemiczne do usuwania nieczystości z pojazdów dotkniętych skutkami pożaru. Inną formą zaproponowanej pomocy jest udostępnienie placów, które na co dzień wykorzystywane są przez spółki zarządzane przez miasto. Na place te przedsiębiorcy mogą tymczasowo przenieść swoją działalność. Ponadto przedsiębiorcy poproszeni zostali o oszacowanie poniesionych strat. Wspomniane szacunki pozwolą władzom Miasta wystąpić do organów rządowych o rekompensatę poniesionych strat. Ze strony Miasta - na mój wniosek - Rada Miasta podjęła natomiast uchwałę w sprawie wyrażenia woli udzielenia pomocy przedsiębiorcom w formie umorzenia zaległości w podatku od nieruchomości. Przedsiębiorcy zostali również zapewnieni o gwarancji bezpiecznego usunięcia odpadów. Gwarancję taką wydała Spalarnia Odpadów w Ciepielówku, która podjęła się utylizacji pogorzeliska.

Na chwilę obecną nie posiadamy sygnałów o niewystarczającej pomocy dla przedsiębiorców. Magistrat jest bardzo skupiony na zapewnieniu bezpieczeństwa osobom prowadzących zakłady pracy na terenie Przylepu i reaguje na każdy zgłoszony przez nich sygnał.

W załączeniu przesyłam uchwałę nr LXXV. 1121.2023 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 29 sierpnia 2023 r. w sprawie wyrażenia woli udzielenia pomocy przedsiębiorcom w formie umorzenia zaległości w podatku od nieruchomości oraz wyniki głosowania. Przesyłam również wyroki NSA, o które Pan wnioskował oraz prezentację dotyczącą instrukcji pożarowej, a także chronologię wydarzeń związanych z pożarem składowiska odpadów w Przylepie.

V.7200.40.2023