Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Także poszczególne osoby, dotknięte np. skutkami wycinki w lasach, mogłyby wnosić skargi do sądów administracyjnych na tzw. „plany urządzenia lasu”
• Propozycję taką Rzecznik Praw Obywatelskich zgłasza Senatowi, który pracuje nad projektem zmiany prawa 
• Ma on zapewnić organizacjom ekologicznym możliwość kwestionowania w sądach administracyjnych planów Lasów Państwowych, które m.in. określają wycinkę drzew – a dziś nikt nie może ich zaskarżyć

Najsłynniejszym takim przypadkiem było odrzucenie w 2017 r. przez sądy administracyjne skargi RPO na decyzję Ministra Środowiska ws. zatwierdzenia aneksu do planu urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Białowieża - na jej mocy możliwe stało się znaczne powiększenie wycinki w Puszczy Białowieskiej.

Wbrew poglądowi RPO sądy uznały, że zatwierdzenie planu urządzenia lasu nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego, bo nie jest decyzją administracyjną. Z tak szerokiej wycinki Puszczy władze wycofały się dopiero po wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w 2018 r. 

Teraz RPO Marcin Wiącek przesłał Komisji Ustawodawczej Senatu opinię wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o lasach (druk senacki nr 619). 

W ocenie RPO kierunek proponowanej nowelizacji zasługuje na aprobatę. Wprowadzenie mechanizmu sądowej kontroli planów urządzenia lasu będzie wykonaniem zobowiązania Polski na mocy Konwencji z Aarhus z 1998 r. Sam projekt wymaga jednak pewnego doprecyzowania.

Najłatwiejszym sposobem zapewnienia zgodności przepisów ustawy o lasach z Konwencją z Aarhus byłoby nadanie ustawą zatwierdzeniu planu urządzenia lasu formy decyzji administracyjnej, do której wydawania stosuje się ustawę z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Za takim rozwiązaniem RPO opowiadał się w swych wcześniejszych działaniach. Jego zalety polegają na uwzględnieniu głosu społeczeństwa nie tylko na etapie sądowym, ale już w procedurze rozpatrywania wniosku o zatwierdzenie planu urządzenia lasu. Byłyby wtedy obowiązki informacyjne związane z wszczętą procedurą. W sposób najpełniejszy realizowałoby to nie tylko art. 9 ust. 2 Konwencji z Aarhus, ale także jej art. 6.

O ile w dalszych pracach utrzymana zostanie koncepcja zaskarżalności planów urządzenia lasu na podstawie art. 3 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, modyfikacji wymagałyby proponowane zmiany przepisów art. 22 ust. 6 i 7 ustawy o lasach.

Zgodnie z obecnie proponowanym art. 22 ust. 7, „do wniesienia skargi uprawniona jest organizacja ekologiczna, powołująca się na swoje cele statutowe, jeżeli prowadzi ona działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum dwanaście miesięcy przed dniem wniesienia skargi oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. Prawo do wniesienia skargi na zatwierdzenie, o którym mowa w ust. 2, przysługuje również właścicielowi lasu”. 

Oznaczałoby to, że prawo do sądowej skargi miałyby wyłącznie organizacje ekologiczne oraz RPO  (oraz właściciele lasów w przypadku zatwierdzania uproszczonych planów urządzenia lasu). Nie można jednak wykluczyć, że w konkretnej sprawie znajdą się inne podmioty mając interes prawny, którego ochrona uzasadniałaby przyznanie prawa do skargi. 

Art. 9 ust. 2 Konwencji z Aarhus, którego wdrożenie w odniesieniu do planów urządzenia lasu jest celem projektu, dotyczy bowiem dostępu do wymiaru sprawiedliwości nie tylko organizacji ekologicznych, ale również „członków zainteresowanej społeczności”. 

W świetle Konwencji także osoby indywidualne należące do „części społeczeństwa, która jest lub może być dotknięta skutkami lub ma interes w podejmowanej decyzji dotyczącej środowiska” powinny mieć możliwość wniesienia skargi do sądu. Całkowite wyłączenie takiej możliwości przez podmioty inne niż organizacje ekologiczne i RPO utrzymywałoby sprzeczność ustawy o lasach z Konwencją z Aarhus.

Według RPO właściwa wydaje się zatem taka  propozycja:

„6. Na zatwierdzenie planu urządzenia lasu i uproszczonego planu urządzenia lasu przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
7. Do skargi na zatwierdzenie planu urządzenia lasu i uproszczonego planu urządzenia lasu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczące aktów i czynności o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 tej ustawy z tym, że uprawniona do wniesienia skargi jest także organizacja ekologiczna powołująca się na swoje cele statutowe, jeżeli prowadzi ona działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum dwanaście miesięcy przed dniem wniesienia skargi.”.

Zapewniałoby to możliwość zainicjowania kontroli sądowoadministracyjnej przez wszystkie kategorie podmiotów wymienionych w art. 50 § 1 p.p.s.a - instytucjonalne, a więc RPO, czy prokuratora, a także  przez osoby indywidualne, które będą w stanie wykazać interes prawny we wniesieniu skargi.

V.7202.5.2022