Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wiceprezes sądu w Toruniu próbował czterokrotnie przenieść sędzię Aleksandrę Marek-Ossowską z wydziału karnego do gospodarczego
• Objął też nadzorem administracyjnym wszystkie jej postępowania oraz doprowadził do pogorszenia jej warunków pracy
• Zdaniem RPO może to negatywnie wpływać na gwarancje niezależności i niezawisłości sędziów oraz wywoływać u sędziów tzw. "efekt mrożący"

Rzecznik Praw Obywatelskich podjął z własnej inicjatywy sprawę działań podejmowanych wobec sędzi Aleksandry Marek-Ossowskiej przez władze Sądu Rejonowego w Toruniu. Oparł się na informacjach prasowych oraz raporcie Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia „Wymiar sprawiedliwości pod presją. Lata 2015-2019”.

Wynika z nich, że wiceprezes Sądu Rejonowego w Toruniu Krzysztof Dąbkiewicz próbował czterokrotnie przenieść sędzię Aleksandrę Marek-Ossowską z wydziału karnego do gospodarczego, objął nadzorem administracyjnym wszystkie jej postępowania (jest ich 140) oraz doprowadził do pogorszenia jej warunków pracy.

Działania te miały zostać podjęte w związku z przynależnością sędzi do zarządu oddziału Stowarzyszenia Iustitia. Zdaniem mediów mogą one mieć także związek z działalnością orzeczniczą sędzi. W przeszłości ukarała m.in. posłankę Annę Sobecką za bezprawne zapłacenie grzywny za o. Tadeusza Rydzyka.

W ocenie RPO działania te można postrzegać jako wpływające negatywnie na konstytucyjne i europejskie gwarancje niezależności i niezawisłości sędziów. Posłużenie się nimi w charakterze środka dyscyplinującego, wywołującego dolegliwość dla sędziego, w konsekwencji decyzji orzeczniczych, nie powinno mieć miejsca.

Mogą one prowadzić do wywołania wśród sędziów tzw. „efektu mrożącego” polegającego na obawie rozstrzygania spraw oraz zabierania głosu w sprawach kluczowych dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości - wobec konsekwencji, jakie mogą ich spotkać ze strony przełożonych.

Art. 178 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Zasada niezawisłości wiążę się z konstytucyjną rolą sędziów - zgodnie z art. 45 Konstytucji -  „zapewnienia sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. Istotą niezawisłości sędziowskiej jest samodzielność sędziego w interpretacji prawa oraz swoboda decyzji w toku postępowania i przy wyrokowaniu.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do prezesa sądu Ryszarda Reifa o wyjaśnienia, w tym o podanie merytorycznych przesłanek  opisanych czynności wobec sędzi Aleksandry Marek-Ossowskiej.

VII.510.47.2020