Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od ponad pięciu lat nie jest wykonany wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący eksmisji „na bruk” z mieszkań służbowych, które są i przyznawane, i opróżniane decyzją administracyjną
• Minister Finansów uważa, że wyrok powinien wykonać Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. MSWiA zaś stoi na stanowisku, że wykracza to poza jego zakres działania
• Dlatego RPO poprosił premiera Mateusza Morawieckiego o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego i wskazanie ministra właściwego do wykonania wyroku TK
• AKTUALIZACJA: Minister Finansów jest ministrem właściwym w sprawie podjęcia prac legislacyjnych w celu wykonania wyroku Trybunału - zdecydował  22 marca 2023 r. Prezes Rady Ministrów
• Jak podał sekretarz stanu w MF Artur Soboń, zainicjowano już prace zmierzające do unormowania tej problematyki. Wystąpiono do pozostałych ministerstw o wykaz przepisów prawnych w zakresie spraw właściwych ministrów, które wymagają dostosowania do wytycznych wyroku TK.

Rzecznik Praw Obywatelskich od lat upomina się o zapewnienie osobom eksmitowanym choćby minimalnego standardu ochrony przed eksmisją „na bruk” w przypadkach, gdy na drodze egzekucji administracyjnej wykonywany jest obowiązek opróżnienia nieruchomości lub lokalu, służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, wynikający z decyzji administracyjnej.

Orzekanie w drodze decyzji administracyjnej o obowiązku opróżnienia lokalu mieszkalnego dotyczy przede wszystkim lokali służbowych, które są wynajmowane na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale lokalu wydanej na mocy odrębnych przepisów. Odrębny od cywilnoprawnego tryb zasiedlania i opróżniania mieszkań dotyczy także m.in. lokali przydzielanych funkcjonariuszom służb mundurowych.

W lipcu 2022 r. przedstawił ten problem premierowi Mateuszowi Morawieckiemu z prośbą o rozważenie pilnych działań legislacyjnych dostosowujących prawo do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 października 2017 r. (sygn. akt K 27/15).

Wyrok TK od ponad pięciu lat nie jest wykonywany

TK uznał przepis art. 144 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie, w jakim odnosi się do egzekucji z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego, za niezgodny z art. 30, art. 71 ust. 1 i art. 75 ust. 1 Konstytucji RP, przez to że nie zawiera regulacji gwarantujących minimalną ochronę przed bezdomnością osobom, które nie są w stanie we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych.

Konsekwencją tego wyroku jest utrata mocy obowiązującej art. 144 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie, w jakim odnosi się do przeprowadzenia eksmisji "na bruk" z lokali mieszkalnych osób, które nie są w stanie we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych.

Mimo upływu blisko pięciu lat od wejścia w życie tego wyroku, nie zostały uchwalone żadne nowe regulacje dotyczące wykonywania eksmisji z lokali mieszkalnych w trybie egzekucji administracyjnej

Negatywny spór kompetencyjny między ministrami 

Minister Finansów, do którego trafiło wystąpienie RPO, wskazał, że kwestia wykonania wyroku TK jest zagadnieniem złożonym i ma charakter interdyscyplinarny, bo wymaga nie tylko zmian w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ale też nowelizacji innych przepisów. W jego ocenie, właściwym do wykonania wyroku TK jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

W tej sprawie RPO już wcześniej zwracał się do MSWiA. Resort stanął na stanowisku, że dostosowanie prawa do wyroku TK wykracza poza zakres działania ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

W sprawie powstał więc negatywny spór kompetencyjny pomiędzy ministrami, który może rozstrzygnąć Prezes Rady Ministrów. Dlatego Marcin Wiącek prosi Mateusza Morawieckiego o skuteczne rozstrzygnięcie tego sporu i wskazanie ministra właściwego do podjęcia działań legislacyjnych zmierzających do wykonania wyroku TK.

 IV.7214.40.2022