Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Na osiedlu romskim w Koszarach (Małopolska) planowana jest rozbiórka pięciu budynków, w tym trzech mieszkalnych
• Mieszkańcy mieli nie zostać poinformowani o działaniach Gminy dla zapewnienia bezpieczeństwa mieszkaniowego rodzinom, których domy mają zostać rozebrane 
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Valeri Vachev pyta wójta Gminy Limanowa Jana Skrzekuta m.in. o działania na rzecz zapewnienia lokali zastępczych rodzinom z budynków przeznaczonych do rozbiórki
• AKTUALIZACJA 30.08.2024: Gmina Limanowa będzie nadal starała się o realizację przedsięwzięć budowlanych związanych z budową lub zakupem lokali mieszkalnych dla rodzin romskich, w ramach Programu romskiego, o ile pojawi się sposobność ich wykonania - odpisał wójt Jan Skrzekut

Realizując także zadania niezależnego organu ds. równego traktowania, RPO od lat z uwagą monitoruje i podejmuje działania na rzecz właściwego zabezpieczenia praw mniejszości romskiej, zwłaszcza osób mieszkających w niezwykle trudnych warunkach socjalno-bytowych na osiedlach romskich w Małopolsce, w tym na osiedlu w miejscowości Koszary, gm. Limanowa.

ZRPO docenia pozytywne działania Wójta, w tym zatrudnienie dwóch osób z mniejszości romskiej w Urzędzie Gminy, co jest ważnym krokiem w kierunku pełnej integracji mniejszości romskiej. Niestety, do BRPO docierają także niepokojące informacje o planowanym wykonaniu rozbiórek pięciu budynków (w tym trzech budynków mieszkalnych) w Koszarach.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Limanowej zwrócił się do Wójta o dokument potwierdzający, że budynki przewidziane do rozbiórki nie są zamieszkane oraz że osoby które tam przebywają, mają zapewniony lokal zastępczy. Według informacji RPO wobec mieszkańców osiedla w Koszarach obecnie prowadzonych jest 14 postępowań egzekucyjnych, w tym w 4 postępowaniach postanowiono o wykonaniu zastępczym. PINB w Limanowej otrzymał dotacje na wykonania zastępcze rozbiórek 5 obiektów, w tym 3 obiektów mieszkalnych na osiedlu Koszary. Wynika z tego, że co jednego obiektu, wobec którego planowane jest zastępcze wykonanie rozbiórki, nie wydano postanowienia o zastosowaniu wykonania zastępczego. Budzi to wątpliwości pod kątem art. 128 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego. 

Mieszkańcy osiedla mieli nie zostać poinformowani o działaniach Gminy w celu zapewnienia bezpieczeństwa mieszkaniowego rodzinom, których domy mają zostać rozebrane. Niepokój budzi także informacja o rezygnacji Wójta z dofinansowania pochodzącego z Programu romskiego na 2024 rok w celu zakupu lokalu mieszkalnego (domku holenderskiego).

Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że każdą ingerencję w chronione art. 8 EKPC  prawo do poszanowania domu, która rodzi ryzyko jego utraty, musi poprzedzać szczegółowe zbadanie jej proporcjonalności i zasadności, nawet gdy działanie to jest co do zasady zgodne z prawem krajowym. Obowiązek analizy całości okoliczności sprawy wpływających na uciążliwość środków egzekucyjnych i doboru takich, które w możliwie najmniejszym stopniu będą ingerować w prawa i wolności zobowiązanego,wynika także z regulowanej w art. 7 § 2 u.p.e.a. zasady stosowania najłagodniejszego środka egzekucyjnego. 

ZRPO Valeri Vachev prosi Wójta o stanowisko, w tym o wskazanie budynków w Koszarach, które mają zostać rozebrane w ramach wykonania zastępczego oraz o wskazanie przewidywanego terminu rozbiórek. Prosi także o wskazanie rodzin, które zamieszkują budynki przeznaczone do rozbiórki, w tym o wyszczególnienie liczby mieszkańców z grup szczególnie wrażliwych - osób przewlekle chorych, osób z niepełnosprawnościami, małoletnich oraz seniorów i seniorek.

Zwraca się także o wskazanie działań Gminy w celu zapewnienia lokali zastępczych rodzinom z budynków przeznaczonych do rozbiórki, wraz z ich lokalizacją. Pyta również, czy Gmina planuje relokację mieszkańców osiedla do lokali zastępczych  w innych gminach, a jeżeli tak, to jak będą zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe osób, które odmówią przeniesienia do innej lokalizacji.
Prosi też o wyjaśnienie, dlaczego Wójt zrezygnował ze środków z Programu romskiego na rok 2024 na zakup domku holenderskiego.

ZRPO z nadzieją przyjął informację o pierwszym posiedzeniu Zespołu ds. rozwiązywania problemów społeczności romskiej w Koszarach. W nawiązaniu do ustaleń, prosi Wójta o informacje na temat etapu ich realizacji i przyjętego harmonogramu wdrażania. ZRPO liczy na dalszą konstruktywną współpracę z Wójtem.

Odpowiedź Wójta Gminy Limanowa

Odpowiadając na Państwa pismo XI.816.27.2023..TK z dnia 9 lipca 2024 r. dotyczące planowanego wykonania zastępczego rozbiórek budynków znajdujących się na osiedlu romskim w Koszarach, pragniemy poinformować, że kwestie związane z rozbiórkami prowadzone są przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Limanowej, ponieważ to on jest organem właściwym do egzekucji obowiązków rozbiórek i wyznaczenia terminu ich wykonania.

Według wiedzy posiadanej przez tutejszy Urząd, lokale wskazane do rozbiórki zamieszkuje jedna osoba niepełnosprawna i jedna osoba przewlekle chora.

W załączeniu przesyłamy załącznik graficzny uzyskany z PINB w Limanowej obrazujący posadowienie przedmiotowych budynków oraz ich inwestorów wraz z kopią korespondencji prowadzonej z Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w Limanowej oraz kopię protokołu ze wspólnego posiedzenia Komisji Rady Gminy Limanowa, na którym omówiono kwestie dotyczące mniejszości romskiej z dnia 09.07.2024 r.

Ponadto należy zauważyć, że na bieżący rok złożony został wniosek pn."Zakup lokalu/budynku mieszkalnego dla rodziny romskiej” na kwotę 550 000 zł, podczas gdy przyznano dotację w wysokości 70 000 zl. Odnosząc się tym samym do rezygnacji ze środków na zakup domku holenderskiego na 2024 rok, należy wyjaśnić, że tego rodzaju obiekt używany został już zakupiony pod koniec 2023 roku. Zakupiono go na wypadek nagłej konieczności zakwaterowania osób, które z dnia na dzień pozostałyby bez mieszkania . Przy czym trzeba podkreślić, iż tego rodzaju obiekt z przyczyn technicznych i posiadanej charakterystyki nie może stanowić docelowego i stałego obiektu do zamieszkania, tym bardziej za kwotę zaproponowaną ze środków Programu romskiego. Przekazywanie tzw. domków holenderskich do stałego zamieszkania, mogłoby odnieść odwrotny skutek od zamierzonego efektu.

Niemniej Gmina Limanowa będzie nadal starała się o realizację przedsięwzięć budowlanych związanych z budową lub zakupem lokali mieszkalnych dla rodzin romskich, w ramach Programu romskiego, o ile pojawi się sposobność ich wykonania.

Odnosząc się zaś do kwestii relokacji mieszkańców osiedla w Koszarach, wyjaśnia się, iż jest to bardzo złożona sprawa, która wymaga szerokiej dyskusji i zaangażowania nie tylko po stronie samorządu gminnego, ale również ze strony rządowej i przedstawicieli rządu w terenie. Tutejszy Organ cały czas żywi nadzieję, że wspólne starania doprowadzą do poprawy sytuacji mieszkańców mniejszości romskiej zamieszkującej w Koszarach.

XI.816.27.2023