Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich upominał się u kolejnych rządów o świadczenia dla wszystkich opiekunów osób z niepełnosprawnością oraz o wykonanie ważnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r.
• W środę rodzice dorosłych osób niepełnosprawnych rozpoczęli protest w gmachu Sejmu. Żądają m.in. wprowadzenia dodatku rehabilitacyjnego dla osób z niepełnosprawnościami powyżej 18. roku życia
• Protestujący chcą rozmów m.in. z premierem i ministrem zdrowia

Wsparcie dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami jest różne, bo przepisy uzależniają jego wysokość od tego, czy dziecko w momencie stwierdzenia niepełnosprawności było dorosłe.

21 października 2014 r; Trybunał Konstytucyjny uznał (K 38/13), że zróżnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osoby z niepełnosprawnością ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest niezgodne z konstytucją. Mimo zalecenia Trybunału, iż wyrok wymaga niezwłocznych działań ustawodawczych, prawa dotychczas nie zmieniono.

Rzecznik wiele razy upominał się o wykonanie wyroku.  W maju 2015 r.  prosił Prezesa Rady Ministrów o objęcie szczególnym nadzorem procesu legislacyjnego związanego z wykonaniem tego wyroku. Wskazywał, że dochodzi do rozbieżności w orzecznictwie sądowoadministracyjnym co do przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego sprawującym opiekę nad osobą, której niepełnosprawność powstała po uzyskaniu pełnoletności.

Rzecznik otrzymywał skargi od obywateli, że mimo wyroku TK nie mogą uzyskać należnych świadczeń. Część opiekunów zdecydowała się na dochodzenie roszczeń przed sądami administracyjnymi. Adam Bodnar wspiera ich działania, zgłaszając udział w takich postępowaniach.

Zapadały w nich korzystne dla obywteli orzeczenia mimo niewykonania wyroku TK. W jednym z nich uznano, że choć wyrok TK nie ma mocy wstecznej, to jednak norma prawna o treści wskazanej w jego sentencji była już od momentu jej wejścia w życie niezgodna z prawem.

Zdaniem RPO nie może budzić zatem wątpliwości, że odmowa prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na wiek osoby niepełnosprawnej już w chwili jej wydania naruszała prawa podmiotowe opiekuna osoby dorosłej.

Obecnie sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny pracuje nad projektem nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz innych ustaw. Dotyczy ona m.in. wykonania wyroku TK z  2014 r., ujednolicenia świadczeń należnych opiekunom oraz rozszerzenia zakresu osób uprawnionych do świadczeń opiekuńczych.

Niedawno Adam Bodnar pisał do szefowej komisji Beaty Mazurek, że środowisko opiekunów sprawujących pieczę nad bliskimi niepełnosprawnymi oczekuje kompleksowych i pilnych rozwiązań.

Wskazał też, że opiekun osoby z niepełnosprawnością, który nie ma wobec niej obowiązku alimentacyjnego, jest pozbawiony pomocy ze strony państwa. Wystąpił o usunięcie takiego ograniczenia. „Nie do zaakceptowania jest bowiem sytuacja, gdy z powodu braku osób zobowiązanych do alimentacji jedyną alternatywą dla osoby wymagającej całodobowej opieki byłby pobyt w domu pomocy społecznej” - napisał Rzecznik.