Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski po agresji Rosji, nie muszą przedkładać oryginałów swych dyplomów, by je nostryfikować
• Taki obowiązek mają zaś ci, którzy opuścili Ukrainę przed 24 lutego 2022 r.
• A są oni zazwyczaj - tak samo, jak i ci, co przybyli po tej dacie - pozbawieni możliwości powrotu do kraju w celu uzyskania dyplomów potwierdzających wykształcenie
• AKTUALIZACJA: Osoby takie mogą skorzystać z Europejskiego Paszportu Kwalifikacji dla Uchodźców. To cyfrowy certyfikat, który może otrzymać każda osoba o statusie uchodźcy lub korzystająca z ochrony międzynarodowej, ale i osoby, które z różnych względów nie mogą skorzystać z procedury uznania dyplomu - odpowiada MEiN

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk zgłasza problem ministrowi edukacji nauki Przemysławowi Czarnkowi, z prośbą o zainicjowanie odpowiednich działań legislacyjnych.

Do RPO wpływają sygnały dotyczące problemu nostryfikacji dyplomów ukraińskich uczelni obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski przed 24 lutego.

Chodzi np. o obywatelkę Ukrainy, która mieszka w Polsce od roku i pracuje jako psycholog z ukraińskimi uchodźcami. Wszystkie oryginały jej dyplomów potwierdzających wykształcenie pozostały w Chersoniu - ma jedynie ich zdjęcia. Z uwagi na wojnę powrót do ojczyzny, by zabrać dyplomy jest niemożliwy. Tymczasem polskie uczelnie informują skarżącą o wymogu ich przedłożenia w procedurze nostryfikacyjnej.

Rzecznik zwraca uwagę, że w związku z wojną znowelizowano art. 327 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Krąg podmiotów uprawnionych do potwierdzania ukończenia studiów - bez konieczności przedkładania oryginałów dyplomów - poszerzono m.in. o przebywających w Polsce obywateli Ukrainy. Ich pobyt uznaje się legalny na podstawie ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Regulacja ta nie obejmuje jednak osób, które opuściły Ukrainę przed wybuchem wojny, a które - podobnie jak jej obywatele przybyli do Polski po 24 lutego - nie mają możliwości powrotu do kraju w celu uzyskania dyplomów potwierdzających wykształcenie.

Dlatego Rzecznik prosi ministra o stanowisko, zwłaszcza o wskazanie, czy MEiN widzi potrzebę nowelizacji przepisów, aby umożliwić potwierdzenie ukończenia studiów na określonym poziomie w trybie art. 327 ust. 3 p.s.w.n. wszystkim obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce -  bez względu, kiedy opuścili ojczyznę.

Odpowiedź min. Przemysława Czarnka

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022 r. poz. 574, z późn. zm.) reguluje kwestie uznawania zagranicznych dyplomów (nostryfikacji) oraz wprowadza możliwość potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie przez cudzoziemca, który uzyskał status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, lub cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, którzy nie dysponują dyplomem ukończenia studiów. Po 24 lutego br. rozwiązaniem tym zostali również objęci obywatele polscy, który przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. lub obywateli Ukrainy przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.  

Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski przed dniem 24 lutego br. i którzy nie są objęci jednym z ww. statusów ochrony międzynarodowej i chcieliby uzyskać potwierdzenie kwalifikacji akademickich uzyskanych za granicą mogą skorzystać z Europejskiego Paszportu Kwalifikacji dla Uchodźców.  Od maja 2022 roku Polska bierze udział w programie Europejski Paszport Kwalifikacji dla Uchodźców (EQPR), który jest koordynowany przez Radę Europy. 

Jest to cyfrowy certyfikat, który może otrzymać każda osoba o statusie uchodźcy lub korzystająca z ochrony międzynarodowej, ale nie tylko – rozwiązanie to może być dostępne dla osób, które z różnych względów nie mogą skorzystać z tradycyjnej procedury uznania dyplomu. Europejski Paszport Kwalifikacji dla Uchodźców jest dokumentem uznawanym przez wiele państw Unii Europejskiej, ale także inne państwa europejskie. 

Dokument zachowuje ważność przez 5 lat, a ponieważ jest wydawany przez Radę Europy, to przy przemieszczaniu się nie ma potrzeby jego uznania czy ubiegania się o nowy w kolejnych krajach pobytu. 

O Europejski Paszport Kwalifikacji Uchodźców można aplikować za pośrednictwem strony internetowej Rady Europy. Postępowanie, w tym rozmowy kwalifikacyjne przeprowadzane są stacjonarnie lub na odległość przez ekspertów sieci ENIC-NARIC – sieci instytucji odpowiedzialnych za współpracę w zakresie uznawania i opiniowania zagranicznych dyplomów.  W maju br. po raz pierwszy w Polsce odbyły się spotkania z uchodźcami, którzy ubiegali się o Europejski Paszport Kwalifikacji dla Uchodźców. Były to 4 osoby, z którymi eksperci odbyli rozmowy w siedzibie polskiego ośrodka ENIC-NARIC w Warszawie i online.

VII.7033.96.2022