Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Żołnierka Wojsk Obrony Terytorialnej- kancelistka po zajściu w ciążę została zawieszona w służbie na czas ciąży i na sześć miesięcy po porodzie
• Przepisy przewidują to niezależnie od stanu zdrowia ciężarnej żołnierki WOT i specyfiki jej stanowiska
• Tymczasem kobiety w ciąży, pełniące służbę wojskową innego rodzaju niż w WOT, dopiero w zależności od ich sytuacji są uznawane za czasowo niezdolne do czynnej służby
• AKTUALIZACJA: MON zapowiada prace nad stosowną zmianą przepisów 

Badane w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich sprawy indywidualne ujawniły generalny problem nierównego traktowania kobiet-żołnierzy w zależności od rodzaju pełnionej czynnej służby wojskowej.

Żołnierka Wojsk Obrony Terytorialnej na stanowisku kancelisty w Sekcji Komunikacji Społecznej - w związku z zajściem w ciążę została zawieszona w pełnieniu służby w okresie ciąży i następnie w okresie sześciu miesięcy po porodzie.

Przepisy dotyczące WOT przewidują, że zawieszenie takie następuje niezależnie od zachowania faktycznej zdolności i gotowości do służby na wyznaczonym stanowisku. A żołnierze-kobiety w ciąży, pełniące służbę wojskową innego rodzaju niż służba terytorialna, są zwalniane dopiero w razie uznania we właściwym trybie za czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej ze względu na ciążę.

- Tymczasem nie wszystkie stanowiska w wojskach obrony terytorialnej wymagają sprawności fizycznej w równym stopniu jak np. w przypadku wnioskodawczyni, która pełni służbę na stanowisku kancelisty – wskazuje RPO.

Mając na uwadze wzorce europejskie oraz konstytucyjne, istotne jest, by zakres ochrony przyznanej kobietom w ciąży był adekwatny do jej stanu zdrowia i nie prowadził do nieuzasadnionego ograniczenia jej aktywności zawodowej i społecznej oraz pogorszenia sytuacji ekonomicznej. W orzecznictwie TSUE wielokrotnie podkreślano, że nieprzychylne traktowanie kobiety w związku z ciążą lub macierzyństwem stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na płeć.

Za uzasadnioną należy zatem uznać rezygnację z obligatoryjnego zawieszenia służby terytorialnej żołnierza–kobiety w ciąży oraz umożliwienie jej dalszego pełnienia służby (z możliwością przeniesienia na odpowiednie do jej stanu stanowisko służbowe) oraz uzależnienie dalszego jej pełnienia od zgody właściwej komisji lekarskiej.

RPO zwrócił się do ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka o rozważenie inicjatywy ustawodawczej w celu zmiany opisanego stanu rzeczy.

Odpowiedź MON (aktualizacja 21 lipca 2021 r.)

Decyzją Nr 101/ON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 sierpnia 2020 r. został powołany Zespół do spraw kodyfikacji przepisów prawa dotyczących obronności państwa (Dz. Urz. MON z 2020 r. poz. 121).

W związku z pracami tego Zespołu, Rada ds. Kobiet w resorcie obrony narodowej zgłosiła propozycję zmiany art. 71 ust. Ib ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 2019 r. poz. 1541, z późn. zm.), który obecnie nakazuje obligatoryjne zawieszenie pełnienia służby przez żołnierza-kobietę pełniącą terytorialną służbę wojskową na czas ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po porodzie niezależnie od stanu zdrowia i specyfiki stanowiska, na którym pełni służbę.

Proponowana zmiana zakłada zawieszenie pełnienia służby, dopiero po uznaniu żołnierza za czasowo niezdolną do jej pełnienia ze względu na stan zdrowia (ciążę) oraz po wzięciu pod uwagę zadań realizowanych na zajmowanym stanowisku służbowym.

Zgodnie z § 12 powyższej decyzji Zespół ma obowiązek przygotować i przedstawić do zatwierdzenia zgłoszone projekty ustaw do dnia 31 grudnia 2021 r

BPK.801.1.2019