Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich dociera wiele skarg dotyczących problematyki opieki medycznej dla osób pozbawionych wolności w jednostkach penitencjarnych. Niewątpliwie, po stronie więziennej służby zdrowia istnieją poważne ograniczenia. Jednak zdaniem Rzecznika nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której państwo, ponosząc pełną odpowiedzialność za życie i zdrowie osób pozbawionych wolności, nie zapewnia im odpowiedniej opieki medycznej.

Rzecznik kilkukrotnie zwracał się do Ministra Sprawiedliwości z postulatem powołania międzyresortowego zespołu, składającego się z przedstawicieli ministerstwa zdrowia i sprawiedliwości, który zająłby się kompleksowo przeanalizowaniem i rozwiązaniem problemów więziennej służby zdrowia, dotyczących m.in. niedoboru lekarzy oraz wystarczającej infrastruktury medycznej, a także rozważeniem modelu funkcjonowania i finansowania tej opieki.

W ustawie o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2017-2020” przewidziano wydatki na zmianę systemu zatrudniania personelu medycznego w podmiotach leczniczych jednostek penitencjarnych oraz zabezpieczono środki na modernizację podmiotów leczniczych dla osób pozbawionych wolności. Wskazane środki finansowe mają jednak na celu zagwarantowanie wyłącznie najpilniejszych potrzeb służby, w celu zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności. Dostrzegany przez samego ustawodawcę stan więziennej służby zdrowia musi zatem budzić niepokój.

Niewystarczający poziom opieki medycznej zauważalny jest także w zakresie opieki nad osobami pozbawionymi wolności z niepełnosprawnością psychiczną. W obecnym systemie więziennej opieki nad osobami niepełnosprawnymi psychicznie funkcjonuje jedynie pięć oddziałów psychiatrycznych, wykorzystywanych głównie do prowadzenia w nich obserwacji. W wielu jednostkach penitencjarnych w ogóle nie ma zatrudnionych lekarzy psychiatrów.

Z raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2012 r., dotyczącego sprawowania opieki medycznej wobec osób pozbawionych wolności wynika, iż system ewidencjonowania wydatków w więziennictwie nie pozwala na wyodrębnienie środków przeznaczonych na opiekę medyczną, jaką zapewnia się osobom pozbawionym wolności, a tym samym na ocenę efektywności przyjętych rozwiązań, w tym zwłaszcza zasadności zlecania świadczeń pozawięziennym podmiotom leczniczym. Do dziś nic się w tej kwestii nie zmieniło.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się z prośbą o rozważenie potrzeby powołania, wspólnie z Ministrem Zdrowia, międzyresortowego zespołu do spraw ochrony zdrowia osób pozbawionych wolności, który poddałby kompleksowej analizie problemy więziennej służby zdrowia i zastanowił się nad sposobem ich rozwiązania.