Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie ma jednolitej praktyki w skali kraju co do tego, ile osób może brać udział w ceremoniach ślubnych w urzędach stanu cywilnego
• Np. w Poznaniu może to być 27 osób. W Krakowie liczba ta oscyluje wokół 60. Z kolei w Gdańsku i Wrocławiu najczęstszy przewidziany limit to kilkanaście 
• W jednej z badanych spraw RPO dostał odpowiedź  kierownika usc, że wystarczy obecność małżonków, świadków i jego samego
• AKTUALIZACJA: Kwestie związane z organizacją pracy w usc, w tym zapewnienia prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania, zgodnego z przepisami prawa, należą do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) - odpowiada MSWiA  

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk napisał w tej sprawie do Mariusza Kamińskiego, ministra spraw wewnętrznych i administracji.

Obywatele nadal skarżą się RPO na rozbieżności co do ograniczeń liczby osób mogących uczestniczyć w ceremoniach ślubnych w urzędach stanu cywilnego. Wskazują na istotne różnice w limitach gości, przyjmowane w poszczególnych miejscowościach. Zwracają uwagę na arbitralność działań niektórych kierowników usc w wyznaczaniu tych limitów.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, do  30 września 2021 r. wykonywanie zadań przez urząd administracji publicznej lub jednostkę organizacyjną wykonującą zadania o charakterze publicznym może podlegać ograniczeniu polegającym na wykonywaniu wyłącznie zadań niezbędnych do zapewniania pomocy obywatelom. Decyzję o rodzaju i formie wprowadzanych ograniczeń podejmuje kierownik urzędu administracji publicznej. 

Rzecznik nie kwestionuje zasadności tych rozwiązań i nie podważa ich celowości pod kątem konieczności zapewniania ochrony zdrowia obywateli. Pozostawienie swobody decyzyjnej kierownikowi usc w kwestii liczby uczestników zaślubin odbywających się w urzędzie stanowi, co do zasady, poprawne rozwiązanie, pozwalające dostosować liczbę gości do możliwości lokalowych i obostrzeń sanitarnych.

Niemniej jednak rozbieżności pomiędzy limitami uczestników w różnych miejscowościach są znaczące, a problem realnie dotyka licznej grupy obywateli. Wskazuje na to liczba skarg.

Np. w sali ślubów w Wadze Miejskiej w Poznaniu może przebywać 27 osób, w tym zawierający małżeństwo oraz świadkowie. W Krakowie zaś liczba ta waha się w zależności od urzędu i oscyluje wokół 60 uczestników w sali ślubów przy ul. Lubelskiej, czy 7 – w sali ślubów przy ul. Wadowickiej 8. Z kolei w Gdańsku i Wrocławiu najczęstszy przewidziany limit to ok. 13 osób.

Rzecznik prosi min. Mariusza Kamińskiego o informacje, czy rozważa doprecyzowanie przepisów, tak, aby – w sposób szanujący godny przebieg ceremonii wstąpienia w związek małżeński – zapewnić nupturientom, ich rodzinom i przyjaciołom udział choćby minimalnej liczby gości podczas tego ważnego wydarzenia.

A w jednej ze spraw, w której interweniował RPO, dostał odpowiedź  kierownika usc, że wystarczająca jest obecność na ślubie nupturientów, świadków i jego samego. Trudno uznać, by w ten sposób zapewniona była liczba gości na ślubie  odpowiednia dla powagi uroczystości. Odpowiedź kierownika usc załączono do wiadomości ministra.

Odpowiedź Bartosza Grodeckiego, podsekretarza stanu w MSWiA

W odpowiedzi na pismo z 15 września 2021 r. (sygn. VII.534.36.2021.MK) w sprawie rozbieżności w ograniczeniach liczbowych osób mogących uczestniczyć w ceremoniach ślubnych w urzędach stanu cywilnego, uprzejmie informuję, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (SWiA) sprawuje nadzór nad działalnością wojewody w zakresie rejestracji stanu cywilnego (art. 11 ust. 3).

Z punktu widzenia sprawowanego nadzoru nad rejestracją stanu cywilnego, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa rodzinnego, jeżeli małżeństwo jest zawierane przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński powinny być złożone publicznie w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Do dokonania czynności zawarcia związku małżeńskiego, co do zasady, była i jest wymagana zatem obecność kierownika urzędu stanu cywilnego, nupturientów oraz świadków. Jednocześnie, należy podkreślić, że rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy w urzędach stanu cywilnego jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Organizacja pracy, w tym zapewnienie ciągłości realizacji poszczególnych zadań i sposobu ich wykonywania w obrębie obowiązującego prawa, pozostaje w gestii poszczególnych gmin. Z kolei kwestie związane z organizacją pracy w urzędzie stanu cywilnego, w tym zapewnienia prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania, zgodnego z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, należą do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) kierującego urzędem gminy.

W okresie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 wójt (burmistrz, prezydent miasta) kierujący danym urzędem gminy uwzględniał w organizacji pracy urzędu, istniejącą w danym czasie sytuację faktyczną, biorąc również pod uwagę obowiązujące wówczas przepisy prawa, w tym np. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, które zostało uchylone z dniem 28 lutego 2022 r. Wspomniane przepisy nie odnosiły się wprost do kwestii zawarcia związku małżeńskiego (w zakresie liczby osób). Ograniczenia wynikające z ww. rozporządzenia, ich interpretacja, w tym cel (zasadność) poszczególnych rozwiązań pozostawały w kompetencji ministra właściwego do spraw zdrowia.

VII.534.36.2021