Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od dwóch tygodni strajkują terenowi pracownicy socjalni z Miejskiego Ośrodku Pomocy Społecznej w Łodzi
• Twierdzą, że to skutek braku porozumienia z pracodawcą w trwającym od ponad dwóch lat sporze zbiorowym
• Ponadto związkowcy - którym dodatkowo przydzielono zadania obsługi uchodźców  z Ukrainy - uważają, że pracodawca ich do tego nie przygotował
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej
• AKTUALIZACJA: Resort poprosił Marszałka Województwa Łódzkiego o rozważenie możliwości zajęcia się sprawą łódzkich pracowników socjalnych w kontekście sygnalizowanych przez nich trudności - na forum łódzkiej Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego – poinformowało w odpowiedzi ministerstwo

Terenowi pracownicy socjalni z Łodzi strajkują od 26 kwietnia 2022 r. W piśmie do MRIPS z 6 maja 2022 r. podkreślili, że jest to skutkiem braku porozumienia z pracodawcą podczas trwającego od ponad dwóch lat sporu zbiorowego.

W Łodzi nastąpił paraliż pomocy społecznej. Spowodowało to m.in. brak realizacji zadań obligatoryjnych, subwencjonowanych przez wojewodę. Mieszkańcy nie mają dostępu do świadczeń. Nie jest realizowana praca socjalna. 

W łódzkim MOPS pracuje ok. 270 terenowych pracowników socjalnych, z których ponad 65% uzyskuje najniższe wynagrodzenie. Pozostali pracują za wynagrodzenie tylko nieco wyższe od płacy minimalnej. Wszyscy są nadmiernie obciążeni pracą. Brakuje ponad 100 pracowników, a  kilkunastu młodych pracowników złożyło już wymówienia.  

Protestujący - którym dodatkowo przydzielono zadania obsługi uchodźców, ofiar wojny w Ukrainie - twierdzą, że pracodawca nie przygotował ich do tego i nie zorganizował odpowiednio pracy. Nie dostarczył wymaganych druków, nie rozwiązał też problemu bariery językowej, nie przygotował platformy cyfrowej.
Dlatego podjęli drastyczne działania, w ich opinii konieczne, aby zwrócić uwagę decydentów na problemy pomocy społecznej w Łodzi.

Przesłane do MRiPS pismo Zakładowej Organizacji Związkowej Związku Zawodowego Pracowników Socjalnych przy MOPS w Łodzi wpłynęło także do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Sytuacja opisana w piśmie związkowców wymaga wnikliwego rozpatrzenia – pisze do minister Marleny Maląg zastępca RPO Stanisław Trociuk. 

Pomoc społeczna wspiera bowiem osoby i rodziny znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji życiowej, w tym osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami. Celem jej działań jest dążenie do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie egzystencji w warunkach odpowiadających godności człowieka. Aktualnie wsparcie obejmuje także obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z agresją Rosji.

Rzecznik prosi panią minister o stanowisko w kwestiach przedstawionych w piśmie związkowców.

Odpowiedź resortu rodziny

W odpowiedzi, która wpłynęła do Rzecznika resort rodziny wyjaśnia, że Podstawą ustalania poziomu wynagrodzenia pracowników samorządowych w zależności od zajmowanego stanowiska, posiadanego wyksztalcenia oraz stażu pracy są przepisy wydane na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2021 r. poz.1960) określające zasady wynagradzania tej grupy pracowników, tj.:

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 z późn. zm.), 
• regulamin wynagradzania wydawany przez pracodawcę samorządowego.

Przy czym rozporządzenie Rady Ministrów określa jedynie minimalny miesięczny poziom wynagrodzenia zasadniczego. Stąd, zarówno tabela wynagrodzenia zasadniczego (zał. nr 1 do rozporządzenia) jak i kategorie zaszeregowania na poszczególnych stanowiskach pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (zał. nr 3 do rozporządzenia), określają minimum w odniesieniu do wynagrodzenia zasadniczego.

Kształtowanie całkowitej wysokości wynagrodzenia pracowników pozostaje w gestii pracodawców samorządowych. Instrumentem prawnym umożliwiającym kształtowanie przez pracodawców wynagrodzeń pracowników samorządowych jest – wymieniony wyżej – regulamin wynagradzania, wydawany na podstawie art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych.

W regulaminie wynagradzania pracodawca samorządowy określa m.in. szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (art. 39 ust. 1 pkt 2). Pracodawca w regulaminie wynagradzania może także określić (art. 39 ust. 2):

• warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii i nagród innych niż nagroda jubileuszowa oraz
• warunki i sposób przyznawania dodatków: funkcyjnego i specjalnego (przyznawanego z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań) oraz innych dodatków.

Z przytoczonego wyżej przepisu wynika, że pracodawca samorządowy ma swobodę w prowadzeniu zakładowej polityki płac i kształtowaniu całkowitej wysokości wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, stosownie do potrzeb i możliwości finansowych. Pracodawca zatrudniając pracownika, ustala dla niego odpowiednie wynagrodzenie, z uwzględnieniem posiadanych środków na wynagrodzenia. Rada Ministrów przyjęła założenie, że pracodawcy będą samodzielnie ustalać stawki wynagrodzenia zasadniczego, które nie mogą być niższe niż określone w tym rozporządzeniu i innych przepisach powszechnie obowiązującego prawa np. w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z dnia 10 października 2002 r. (Dz. U z 2018 r. poz. 2177 z późn. zm). Tzw. widełki zaszeregowania, dają możliwość tworzenia przez pracodawcę funduszu premii i funduszu nagród, pozwalają mu na elastyczne tworzenie zakładowej polityki płacowej, uwzględniającej specyfikę pracy pracowników socjalnych oraz rozszerzające się zakresy obowiązków, którymi są oni obciążani.

W odniesieniu do kwestii podwyżek wynagrodzeń pracowników należy zauważyć, że w obowiązującym stanie prawnym nie ma powszechnych regulacji dotyczących zasad podwyższania indywidualnych wynagrodzeń. Takich regulacji nie przewidują także przepisy ustawy o pracownikach samorządowych ani rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Mogą być natomiast ujęte w regulaminie wynagradzania wydawanym przez pracodawcę samorządowego.

Sekretarz stanu Stanisław Szwed informuje jedocześnie, że Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zwróciło się do Pana Grzegorza Schreibera, Marszałka Województwa Łódzkiego – Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego Województwa Łódzkiego z prośbą o rozważenie możliwości zajęcia się sprawą sytuacji zawodowej łódzkich pracowników socjalnych w kontekście sygnalizowanych przez nich trudności - na forum łódzkiej WRDS.

III.7065.85.2022