Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W przestrzeni publicznej pojawiły się informacje o niedostosowaniu systemu teleinformatycznego Krajowy Rejestr Zadłużonych do upadłości banku, wobec którego kredytobiorcy będący konsumentami masowo zgłaszają roszczenia 
• Konieczna jest zatem wnikliwa analiza tej sytuacji - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich, który prosi ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę o analizę funkcjonowania systemu  

Media poinformowały o niewłaściwej obsłudze wierzycieli Getin Noble Bank S.A. w upadłości przy zgłaszaniu wierzytelności poprzez system teleinformatyczny Krajowy Rejestr Zadłużonych. 

W związku z tym RPO przedstawia MS wnioski dotyczące niedostosowania tego systemu do potrzeb specyficznej grupy wierzycieli, którą w przypadku upadłości banku stanowią konsumenci dochodzący roszczeń wynikających z unieważnienia umowy kredytu indeksowanego albo denominowanego we franku szwajcarskim.

Art. 216a ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe nakazuje zgłoszenie wierzytelności wobec upadłego poprzez system teleinformatyczny. Dążenie do informatyzacji postępowań upadłościowych jest uzasadnione wobec konieczności usprawnienia tego rodzaju spraw, które z istoty obejmują wiele podmiotów. Zarazem funkcjonalność tego trybu prowadzenia czynności w postępowaniu po ogłoszeniu upadłości należy oceniać w kontekście gwarancji konstytucyjnych wynikających z prawa do sądu, zwłaszcza  prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury, zgodnej z wymogami sprawiedliwości, wobec każdego z wierzycieli, który staje się uczestnikiem postępowania upadłościowego. 

A zgłoszenie wierzytelności wobec upadłego dłużnika jest kluczową czynnością, będącą na tym etapie jedyną drogą dochodzenia ochrony praw majątkowych przez wierzyciela - byłego klienta banku, którego roszczenie nie jest związane z posiadanym w nim rachunkiem. Stopień skomplikowania procedury zgłoszenia wierzytelności powinien przewidywać, że w aktualnych warunkach wierzycielem banku, który oferował tzw. kredyty frankowe, może stać się konsument, dochodzący roszczeń w związku z abuzywnym charakterem umowy kredytowej.

W tym kontekście należy zauważyć, że dotychczasowe doświadczenia związane ze zgłaszaniem wierzytelności wobec Getin Noble Bank S.A. w upadłości ujawniły niedostosowanie systemu teleinformatycznego pod względem braku osobnych formularzy pozwalających na opisanie roszczenia wynikającego z nieważności umowy frankowej, jak też ułatwiających wskazanie właściwej kategorii zaspokojenia. Jednym z zauważonych problemów jest także brak pola do wypełnienia przy zgłaszaniu wierzytelności, które przewidywałoby dokonania wspólnego zgłoszenia przez współkredytobiorców umowy frankowej, choć takie umowy były częste. 

W związku z tym stworzenie funkcjonalności stanowiącej osobny formularz do wierzytelności związanych z nieważnością umowy kredytu frankowego lub upraszczającej opisanie wierzytelności kilku kredytobiorców lub dokonanie wspólnego zgłoszenia byłoby przydatną zmianą, ułatwiającą dochodzenie tych roszczeń w postępowaniu upadłościowym.

Innym poważnym ryzykiem dla wierzycieli - kredytobiorców frankowych, zgłaszających masowo roszczenia w stosunkowo krótkim czasie wyznaczonym do tego przez przepisy, było przeciążenie systemu i trudności z korzystaniem z jego funkcjonalności w procesie dokonywania zgłoszenia. 

O ile Krajowy Rejestr Zadłużonych działa co do zasady sprawnie, o tyle wydaje się, że nie przewidziano, iż dojdzie do masowych zgłoszeń na tak dużą skalę. A w przypadku upadłości Getin Noble Bank S.A. było ponad 30 tys. zgłoszeń wierzytelności.

Konieczna jest zatem wnikliwa analiza tej sytuacji. Nie można bowiem wykluczyć, że w przyszłości dojdzie do upadłości innego banku posiadającego portfel zobowiązań wynikających z oferowania kredytów frankowych. Należałoby wówczas oczekiwać, że doświadczenia z dotychczasowych postępowań, jak przy Getin Noble Bank S.A., ochronią wierzycieli przed problemami - zarówno proceduralnymi, jak i technicznymi - związanymi z korzystaniem z KRZ.

Wobec głosów o niedostosowaniu systemu teleinformatycznego do upadłości banku, wobec którego kredytobiorcy-konsumenci masowo zgłosili roszczenia, Marcin Wiącek prosi MS o analizę funkcjonowania systemu, a także zauważonych nieprawidłowości. Pyta także, czy dostrzeżone nieprawidłowości staną się podstawą działań naprawczych, zarówno co do funkcjonalności systemu, jak i technicznej wydolności przy jego zwiększonym obciążeniu.

V.510.119.2023