Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Oskarżyciel posiłkowy* nie może brać udziału w postępowaniu karnym, jeżeli sąd uzna, że nie jest on osobą do tego uprawnioną. Postanowienie w tej sprawie nie podlega zaskarżeniu, mimo że pozbawia oskarżyciela statusu strony. Zdaniem RPO, takie rozwiązanie w sposób bezpośredni i nieodwracalny ingeruje w konstytucyjnie chronione prawa pokrzywdzonego. Rzecznik złożył w tej sprawie wniosek do Trybunału Konstytucyjnego (K 12/15).

26 lutego 2016 r. Sejm przedstawił w tej sprawie stanowisko, w którym podzielił pogląd wyrażony we wniosku RPO. Wskazał, że postanowienie sądu pozbawiające pokrzywdzonego statusu strony powinno podlegać zaskarżeniu, ponieważ:

• prowadzi do definitywnego wyłączenia pokrzywdzonego będącego oskarżycielem posiłkowym z postępowania karnego i pozbawienia go wszystkich praw procesowych – decyzja dotyczy „być albo nie być" tego podmiotu w postępowaniu karnym;
• nie zapada w okolicznościach oczywistych i nie dotyczy kwestii wolnych od ryzyka błędu;
• wyłączenie możliwości jego zaskarżenia nie znajduje dostatecznego usprawiedliwienia w Konstytucji.

* Oskarżycielem posiłkowym może być tylko i wyłącznie pokrzywdzony, tj. osoba fizyczna lub prawna, a także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, która w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego działa jako strona obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.