Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Działając w imieniu Rzecznika Praw Obywatelskich, organu konstytucyjnego stojącego na straży wolności i praw człowieka i obywatela, szczególną uwagę poświęcamy kwestiom zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami prawa do godnego i niezależnego życia.

Obchodzony dzisiaj Dzień Walki z Dyskryminacją Osób z Niepełnosprawnościami to okazja do przypomnienia obowiązków organów państwa wobec osób z niepełnosprawnościami. Podstawowy obowiązek wynika z art. 30 Konstytucji RP, wedle którego ochrona i poszanowanie nienaruszalnej, przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka jest obowiązkiem władz publicznych. Art. 69 Konstytucji nakłada na organy państwa obowiązki w zakresie udzielania osobom z niepełnosprawnościami pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej. Natomiast art. 68 ust. 3 Konstytucji zobowiązuje władze publiczne do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom z niepełnosprawnościami.

Obowiązki państwa wynikają także z ratyfikowanej przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Konwencja opiera się na zasadach poszanowania przyrodzonej godności i autonomii osoby z niepełnosprawnością, jej niedyskryminacji oraz pełnego udziału i włączenia w życie społeczne. We wrześniu 2018 r. wypełnianie zobowiązań przez Polskę na podstawie powyższej Konwencji zostanie ocenione przez Komitet ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami.

RPO wielokrotnie apelował o wdrożenie standardów ochrony praw osób z niepełnosprawnościami. Rekomendacje dotyczyły systemowych rozwiązań, które umożliwią osobom z niepełnosprawnościami niezależne życie. Poza zmianami w zakresie świadczeń społecznych odnoszących się do podstawowych potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zabiegaliśmy o pilne wprowadzenie systemowego wsparcia osób z niepełnosprawnościami w środowisku lokalnym. Polegałoby ono na zapewnieniu asystenta osobistego i rozwoju mieszkalnictwa wspomaganego, a także na zastąpieniu instytucji ubezwłasnowolnienia systemem wspieranego podejmowania decyzji. Ważne są także działania zmierzające do deinstytucjonalizacji systemu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami.

Obchodzony dzisiaj Dzień Walki z Dyskryminacją Osób z Niepełnosprawnościami to także kolejna okazja to wyrażenia wsparcia i solidarności z protestującymi w Sejmie osobami z niepełnosprawnością oraz ich rodzicami. Bez realizacji elementarnych potrzeb tych osób nie możemy mówić o realizacji ich praw do godności, niezależnego życia oraz równego traktowania. Pragniemy wyrazić nadzieję, że dzięki poświęceniu protestujących debata na temat praw wszystkich osób z niepełnosprawnościami będzie miała w przyszłości inny wymiar – wykazywać będzie należytą troskę wszystkich przedstawicieli świata politycznego o rzeczywiste zagwarantowanie im pełnej realizacji praw konstytucyjnych.

Dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich

Dr Sylwia Spurek, Zastępczyni RPO ds. Równego Traktowania