Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wywieranie presji na państwa i korporacje w sprawach ochrony klimatu jest o wiele skuteczniejsze, jeśli podejmujemy ją wspólnie, w większej grupie i najlepiej na drodze instytucjonalnej
• Pomogłoby uznanie prawa do czystego środowiska jako dobra osobistego
• Każda forma aktywizmu obywatelskiego jest ważna – dbanie o „bycie eko” przekłada się na większą świadomość społeczną, a co za tym idzie – większą presję na decydentów i korporacje by zaczęły dbać o środowisko

Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machińska przypomniała, że na świecie jest około 150 konstytucji, uznających prawo obywatela do zdrowego środowiska. W latach 1956–2020 do Rady Europy wpłynęło około 1500 pozwów skierowanych przeciwko państwom członkowskim właśnie w sprawach ochrony środowiska, jednak znikoma liczba zarówno pozwów, jak i orzeczeń, dotyczyła Polski.

Brak dostępnych narzędzi oraz wciąż jeszcze małą liczbę osób czy organizacji zajmujących się tym tematem w naszym kraju. Hanna Machińska podkreśliła, że starania o uznanie prawa do zdrowego środowiska jako dobra osobistego wciąż trwają i są bardzo posunięte. „Jesteśmy wpół drogi” – stwierdziła. By jednak dokończyć ten proces, oprócz poszczególnych organizacji i grup osób, potrzebny jest nam ruch społeczny. Zarówno w Polsce jak i globalnie, gdyż rozmowy na ten temat pojawiają się również na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ).

Bardzo, bardzo dużo, w zakresie ochrony klimatu, zależy od państwa

Dr Marcin Stoczkiewicz w swojej wypowiedzi przypomniał o tym, jak dużą rolę w zakresie ochrony klimatu mają państwa i władze państwowe. To one jako sygnatariusze porozumień (np. Paryskiego) mają środki oraz narzędzia do implementowania zmian i to one decyduj, czy i co dokładnie chcą zrobić. Zmiany klimatyczne które odczuwamy dzisiaj są konsekwencją działań rozpoczętych lub mających miejsce dwadzieścia lat temu. Dlatego liczy się każda tona CO2 i każda forma aktywizmu choć minimalnie wpływająca na poprawę dzisiejszych statystyk. Najważniejsze jednak co możemy zrobić w ciągu najbliższych lat, to odejść od paliw kopalnych. Jak? Zmuszając do tego państwa i korporacje. ”Niestety, z punktu widzenia wielkiej gry, nasze indywidualne decyzje – choć ważne – są o wiele mniej istotne od decyzji na wysokim szczeblu” – stwierdził.

Chcemy żeby młodzi ludzie rozumieli procesy globalne

Weronika Rzeżutka wytłumaczyła, czemu tak ważne jest zwracanie uwagi młodych ludzi na procesy globalne, gdy indywidualne decyzje przestały już wystarczać.  Przypomniała też, że zmiany klimatyczne nie są dziedziną odosobnioną i wpływają również na politykę migracyjną, równość płci i wiele innych dziedzin.

Mamy dwie rzeczywistości

Dziennikarz Onetu i autor bloga #uwagaszczeniak Karol Kosiorowski, zwrócił uwagę na jałowość często wyrażanego przez ludzi przekonania „mnie to nie dotyczy” czy tendencję do ignorowania potrzeby wspólnego działania na rzecz zmian argumentowaną niewielkimi problemami, które zmiany klimatyczne niosą dla poszczególnych osób, szczególnie ze starszych pokoleń, nie mających wiedzy o globalnych procesach i jej nie szukających. „Zmiana świadomości wśród młodzieży jest ważna” – zapewnił, dodając przy tym, że warto byłoby młodych ludzi uczulić na potrzebę dzielenia się tą wiedzą ze starszymi pokoleniami. Mamy teraz do czynienia z dwiema rzeczywistościami, w której część rozumie zmiany klimatyczne i chce z nimi walczyć a część nawet nie próbuje dowiedzieć się ,czym one są i jak wpływają na ich życie.

W trakcie części dyskusyjnej, podczas pytań, goście szczególnie zainteresowani byli możliwościami wpływania na zmiany w tym globalnym zakresie, podając proste, własne przykłady „odbicia się od ściany” podczas prób dotarcia do decydentów i zwrócenia ich uwagi na problemy lokalnej społeczności.

Kontynuacją debaty była rozmowa z Marcinem Stoczkiewiczem, szefem Programu Infrastruktura Paliw Kopalnych w europejskiej strukturze ClientEarth, podczas tzw. Masterclass.

Debatę poprowadziła Małgorzata Żmudka, prawniczka z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich a udział w niej wzięli:

dr Hanna Machińska - zastępczyni RPO, prawniczka i działaczka społeczna z niezwykle bogatym dorobkiem w zakresie wdrażania europejskich standardów prawnych do prawa polskiego, w tym w dziedzinie ochrony praw człowieka i prawa antydyskryminacyjnego. Zawsze była też zaangażowana w walkę z dyskryminacją, ksenofobią i nietolerancją

dr Marcin Stoczkiewicz – szef Programu Infrastruktura Paliw Kopalnych w europejskiej strukturze ClientEarth, członek zarządu Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Wykładowca na kierunku Sustainable Development na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Komitetu Sterującego Europe Beyond Coal. Wieloletni prezes Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi (do kwietnia 2021 r.) W latach 2002-2013 adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, w katedrze prawa gospodarczego publicznego oraz w katedrze prawa ochrony środowiska.  Jesienią 2021 r. ukaże się jego książka - "Prawo ochrony klimatu w kontekście praw człowieka"

Weronika Rzeżutka – CEO, Program Globalnej Edukacji Klimatycznej

Karol Kosiorowski – dziennikarz Onet.pl, autor bloga #UWAGASZCZENIAK