Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pan kwestionuje obowiązek noszenia maseczek. Twierdzi, że został uregulowany w rozporządzeniu, a nie ustawie.
• Nie, obowiązek wynika już z ustawy – przez wiele miesięcy rzeczywiście podstawa prawna obowiązku noszenia maseczki była wadliwa, ale od grudnia jest to uregulowana poprawnie. RPO zabiegał o to od maja 2020 t. właśnie po to, by obywatele nie mieli takich wątpliwości

Wprowadzenie nakazu zakrywania nosa i ust, a w obecnym stanie prawnym, nakaz noszenia maseczek ( na podstawie § 25 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii ), wywoływało w 2020 r. liczne dyskusje i kontrowersje.

Krytyczne głosy pojawiały się zwłaszcza w kontekście podstawy prawnej tego obowiązku. Powszechny nakaz zakrywania nosa i ust został bowiem wprowadzony początkowo z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego. Naprawiając ten błąd w dniu 28 października 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19, w której w art. 15 pkt 2 lit. c wprowadzono zmianę w art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi polegającą, na dodaniu do art. 46b punktu 13 w brzmieniu:

„13) nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu”.

Aktualnie przepis tego upoważnienia ustawowego stanowi właściwą podstawę do wprowadzania odpowiednich regulacji w formie rozporządzenia.

Podstawa prawna stan na dzień 26 lutego 2021 r.

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Poz 367 , par 25.
• Art. 46 b pkt 13 dodany przez art. 15 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 28 października 2020 r. (Dz.U.2020.2112) zmieniającej Ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r., o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, z dniem 29 listopada 2020 roku.

• Stan prawny na dzień 29 marca 2021 r.

Aktualne regulacje prawne dotyczące obowiązku zakrywania maseczką ust i nosa określone są w § 25 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii.

Do 9 kwietnia 2021r. nakazano zakrywanie, przy pomocy maseczki, ust i nosa:

• w transporcie publicznym,
• w obiektach handlowych, usługowych, targowiskach,
• w budynkach użyteczności publicznej,
• na terenie nieruchomości wspólnych,
• w miejscach ogólnodostępnych: drogach, placach, na terenie cmentarzy, miejsc postoju pojazdów, parkingach leśnych,
• w trakcie sprawowania kultu religijnego w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby kultu religijnego
• i innych, szczegółowo opisanych w ww. rozporządzeniu.

Przepisy określają także grupy osób, które są zwolnione z obowiązku noszenia maseczki. I tak poza osobami wykonującymi swoje obowiązki zawodowe (np. kierowcy, żołnierze, trenerzy)

są to:

• dzieci do lat 5,
• osoby, które nie mogą zakrywać ust i nosa z powodu całościowych zaburzeń rozwoju, zaburzeń psychicznych, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim,
• osoby mające trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust lub nosa,
• osoby z zaawansowanymi schorzeniami neurologicznymi, układu oddechowego lub krążenia przebiegających z niewydolnością oddechową lub krążenia.

Te okoliczności – na wypadek kontroli – powinny być potwierdzone zaświadczeniem lekarskim lub innym dokumentem.

Powszechny nakaz zakrywania nosa i ust został bowiem (co też podkreślał Rzecznik Praw Obywatelskich w swoich wystąpieniach) wprowadzony z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego. Naprawiając ten błąd w dniu 28 października 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19, w której w art. 15 pkt 2 lit. c wprowadzono zmianę w art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi polegającą, na dodaniu do art. 46b punktu 13 w brzmieniu: „13) nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.”. Aktualnie przepis tego upoważnienia ustawowego stanowi właściwą podstawę do wprowadzania odpowiednich regulacji w formie rozporządzenia.

Należy podkreślić, że w obecnej sytuacji zagrożenia naszego zdrowia i życia w związku z rozprzestrzeniającym się wirusem SARS-COVID-19 oraz trudnej sytuacji w służbie zdrowia, wszyscy zobowiązani jesteśmy do przestrzegania określonych zasad sanitarnych. Przepisy prawa nakładają na nas określone zakazy i nakazy w związku ze stanem epidemii, przestrzeganie ich powinno być naszym obowiązkiem. Ale oprócz respektowania prawa, powinniśmy także prezentować odpowiedzialną społecznie postawę dbania nie tylko o własne zdrowie, ale osób z naszego bliższego i dalszego otoczenia.

Podstawa prawna:

Art.46b ustawy z dnia 5.XII.2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.1845 t.j. ze zm.)

§ 25 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19.III.2021r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2021.512 ze zm.)