Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Efektem pierwszego spotkania Komisji Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności przy RPO jest przygotowanie „mapy problemów związanych z bezdomnością”, która pozwoliła w sposób roboczy wyznaczyć główne obszary zainteresowania i działań Komisji. Mapa ta została przygotowana na podstawie problemów zasygnalizowanych przez wszystkich członków Komisji oraz w oparciu o wyznaczone przez Rzecznika Praw Obywatelskich priorytety w obszarze walki ze zjawiskiem bezdomności, jakimi są:

1. stworzenie systemu identyfikacji przyczyn bezdomności – celem dostosowania do niej działań państwa,
2. koordynacja polityki rządowej w zakresie przeciwdziałania bezdomności,
3. nadzór nad standardami pomocy socjalnej dla bezdomnych,
4. rola jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu indywidualnych problemów wychodzenia z bezdomności,
5. wsparcie dla tzw. mieszkań nadzorowanych lub hosteli,
6. standardy bytowe w tzw. pomieszczeniach tymczasowych.

Przygotowana „mapa problemów” zakreśliła następujące płaszczyzny działania Komisji Ekspertów w okresie całej trwającej kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich:

1. aktualne problemy wynikające z regulacji prawnych, utrudniających realizację zadań przez organizacje społeczne udzielające pomocy osobom bezdomnym (m.in. brak możliwości dostosowania istniejących placówek do wprowadzonych standardów technicznych, zakaz przyjmowania do noclegowni i schronisk osób pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych oraz osób chorych, brak wskazania źródeł finansowania oraz oceny skutków finansowych nowych rozwiązań, brak jednolitego standardu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, problem z dostępem do pomocy w ramach banków żywności bezpośrednio przez organizacje społeczne);
2. efektywne przeciwdziałanie bezdomności(m.in. brak koordynacji pomiędzy poszczególnymi resortami, brak koordynacji pomiędzy organami gminnymi, funkcjonowanie indywidualnych programów wychodzenia z bezdomności, problem powiązania dostępu do pomocy społecznej i pomocy mieszkaniowej z zameldowaniem, określenie przyczyn powstawania bezdomności);
3. prawo mieszkaniowe (m.in. ocena efektywności wsparcia finansowego dla gmin ze strony państwa na podstawie przepisów ustawy z dnia 8.12.2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ocena prawa miejscowego – uchwał gminnych określających zasady udzielania pomocy mieszkaniowej – stworzenie „czarnej listy postanowień” niezgodnych z prawem, dyskryminujących osoby bezdomne w dostępie do gminnej pomocy mieszkaniowej, inne metody pozyskiwania mieszkań („mieszkania wspierane”, funkcjonowanie społecznych agencji najmu), przegląd obowiązującego systemu prawa pod kątem istnienia regulacji niespójnych z założeniami systemowymi w zakresie przeciwdziałania bezdomności (przepisy generujące bezdomność, utrudniające wyjście z bezdomności);
4. inne zadania o charakterze długofalowym, do systematycznej realizacji przez najbliższe lata (m.in. monitorowanie dostępu osób bezdomnych do bezpłatnej pomocy prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, możliwość skorzystania z nowych przepisów o upadłości konsumenckiej, pomoc w zmianie społecznego postrzegania osoby bezdomnej, walka z mitem osoby „bezdomnej z wyboru”).