Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jeśli kontakty rodzica z dzieckiem po rozwodzie zostały orzeczone w miejscu - które wskutek ograniczeń epidemicznych jest zamknięte – to rodzic nie może ani ich zrealizować, ani wystąpić do sądu o szybką reakcję
• Jeśli zaś rodzic płaci alimenty, a jego możliwości zarobkowania zmniejszyły się lub znikły, to nie może zwrócić się do sądu o  zmniejszenie wysokości alimentów dla dziecka  
• Z powodu pandemii sądy odwołują kolejne terminy; możliwe  wydaje się nawet odgórne ograniczenie działalności całego wymiaru sprawiedliwości

Wobec braku odpowiedzi Ministra Sprawiedliwości na poprzednie pisma (z 1 i 28 kwietnia 2020 r.), dotyczące realizacji kontaktów i alimentów w czasie epidemii, Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie wskazuje, że sprawy te są bardzo ważne dla najsłabszych obywateli – dzieci – oraz dla sprawujących nad nimi pieczę rodziców i opiekunów.

Brak możliwości rozpatrywania tych spraw przez sądy także w czasie epidemii oznacza brak możliwości reagowania na zmiany, wywołane koronawirusem.

Jeśli zatem kontakty zostały orzeczone w miejscu - które wskutek ograniczeń epidemicznych jest obecnie zamknięte - rodzic uprawniony do kontaktu nie może go zrealizować, nie może także wystąpić do sądu o szybką reakcję.

Gdy rodzic dziecka boryka się ze zwiększonymi potrzebami dziecka w czasie pandemii, albo przeciwnie – powinien płacić alimenty, a możliwości zarobkowania zmniejszyły się lub znikły - nie może zwrócić się do sądu z pozwem o stosowne zmniejszenie lub zwiększenie wysokości alimentów dla dziecka.

Przy tej okazji Rzecznik przypomina o zasadności powrotu do koncepcji tabel czy tablic alimentacyjnych. Taka regulacja prawna pozwoliłaby na jednorazowe, szybkie i sprawne regulowanie prostych spraw alimentacyjnych drogą nowelizacji rozporządzenia czy załącznika do rozporządzenia, bez konieczności angażowania wymiaru sprawiedliwości.

Rzecznik podkreśla także, na podstawie skarg, które do niego trafiały, że regulacji na wypadek dalszych ograniczeń wymagają sprawy kontaktów transgranicznych rodziców z dziećmi – takie kontakty, zdaniem Rzecznika, powinny być wyłączone z obowiązku kwarantanny, związanej z przekraczaniem granicy RP.

Ponadto RPO wskazał, że zasadne wydaje się również objęcie katalogiem spraw pilnych spraw o przysposobienie, w których postępowanie jest już w fazie końcowej i do jego zakończenia wystarczy przeprowadzenie jednej czy dwóch rozpraw.

W takim wypadku, w razie kolejnych ograniczeń działania wymiaru sprawiedliwości, dzieci będą mogły trafić do swoich nowych rodzin, zamiast oczekiwać w czasie epidemii na adopcję w rodzinach zastępczych czy w placówkach opiekuńczych.

Rzecznik ponownie poprosił o rozważenie zasadności podjęcia kroków legislacyjnych w opisanych powyżej sprawach oraz o poinformowanie o zajętym stanowisku, mając nadzieję, że mimo niewątpliwego obciążenia pracami i projektami, podejmowanymi w Ministerstwie Sprawiedliwości, uzyska odpowiedź na to wystąpienie.

 IV.510.9.2020