Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga, w której wskazano na wątpliwości konstytucyjne dotyczące art. 40 ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii (dalej: KELW). Zgodnie z powołanym przepisem: „Lekarz weterynarii nie może wypowiadać publicznie niekorzystnych ocen o działalności zawodowej innego lekarza weterynarii lub dyskredytować go w jakikolwiek sposób”. W ocenie Rzecznika wskazana norma może prowadzić do naruszenia konstytucyjnej zasady wolności słowa.

W wyroku z dnia 23 kwietnia 2008 r. (SK 16/07) Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się na temat braku zgodności z Konstytucją art. 52 ust. 2 Kodeksu Etyki Lekarza (dalej: KEL), który zawiera postanowienia o charakterze analogicznym do powołanego na wstępie art. 40 ust. 1 KELW i stanowi, że „Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza w szczególności nie powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób”.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, postanowienie art. 52 KEL ogranicza wolność słowa i prawo do krytyki wyrażone w art. 54 Konstytucji. Jak słusznie podkreślił Trybunał wolność słowa i prawo do krytyki nie mają charakteru absolutnego i mogą podlegać ograniczeniom. Ograniczenie wolności słowa, w szczególności prawa do krytyki między lekarzami, jest w tym przypadku uzasadnione potrzebą ochrony zdrowia, w tym budowania zaufania pacjentów do lekarzy.

Rzecznik wskazał ponadto na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej: ETPCz) w Strasburgu z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie Frankowicz przeciwko Polsce. W wyroku tym ETPCz wypowiedział się o prawie do wolności słowa lekarza, który wyrażał opinie na temat diagnozy oraz metody leczenia zastosowanej przez innego specjalistę. ETPCz zwrócił uwagę na fakt, że opinia skarżącego nie miała na celu personalnego ataku na innych lekarzy, lecz była krytyczną oceną sposobu leczenia dokonanego przez innego lekarza. Sąd lekarski wydający orzeczenie nie przyjrzał się, czy Frankowicz w swojej opinii napisał prawdę, lecz założył, że krytyka sposobu leczenia zastosowanego przez innych lekarzy przeczy standardom etycznym. ETPCz uznał, że tak wąska wykładnia przepisów krajowych dotyczących etyki lekarskiej przeczy standardom związanym z wolnością słowa. Takie podejście sądów lekarskich niesie za sobą ryzyko, że lekarze będą zniechęceni i wstrzymają się od wydawania opinii co do rzeczywistego stanu zdrowia pacjentów, co z kolei będzie przeczyć fundamentalnej zasadzie zawodu lekarza, jakim jest dbałość o zdrowie pacjenta

Rzecznik zwrócił się do Prezesa z prośbą o udzielenie informacji o sposobie, w jaki sądy lekarsko-weterynaryjne interpretują art. 40 ust. 1 KELW.