Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nie zajęła jednoznacznego stanowiska w sprawie książeczek mieszkaniowych z PRL - o co dopytywał  RPO  
• Wcześniej rząd zapowiadał, że przewodnią rolę w polityce mieszkaniowej państwa będzie pełniła powołana w styczniu 2018 r. Rada Mieszkalnictwa, której przewodniczy premier
• Adam Bodnar spytał premiera Mateusza Morawieckiego, czy Rada  zajęła już jakieś stanowisko 
• Jeśli Minister Inwestycji i Rozwoju podejmie działania w tym obszarze, dalsze prace mogłyby  podlegać omówieniu i analizom Rady Mieszkalnictwa – odpowiedziała kancelaria premiera

Nierozwiązany problem osób dysponujących książeczkami mieszkaniowymi - a jest ich ponad milion - pozostaje od wielu lat przedmiotem zainteresowania kolejnych Rzeczników. Do RPO nadal wpływają skargi od posiadaczy książeczek i od Krajowego Stowarzyszenia Posiadaczy Książeczek Mieszkaniowych PKO BP.  Podnoszą, że w związku z utratą wartości wkładów, wskutek występującej w Polsce w latach 80. i w początku lat 90. wysokiej inflacji, nie są w stanie odzyskać zgromadzonych oszczędności w realnej wartości. Choć wkłady objęte były gwarancją realnej wartości, to obecnie wypłacane lub wyliczone środki wraz z premią gwarancyjną i odsetkami stanowią jedynie równowartość 2 m kw. ceny rynkowej mieszkania.

Obecnie jedynym uprawnieniem właścicieli książeczek jest prawo do premii gwarancyjnej. Można ją uzyskać w przypadku realizacji jednego z kilkunastu wskazanych celów mieszkaniowych. Obywatele skarżą się RPO, że każdy rok utrzymywania książeczki powoduje kolejne straty. Nadal nie mogą zrealizować książeczki na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych, bowiem nie są w stanie zrealizować żadnej z czynności uprawniającej do uzyskania premii, a jednoczenie wysokość premii systematycznie maleje (dziś to ok. 8 tys. zł).

W wystąpieniach do rządu RPO zwracał wiele razu uwagę,  że znacząca grupa posiadaczy książeczek nie będzie w stanie spełnić tych warunków, mimo że pozyskane środki chcieliby przeznaczyć na cele mieszkaniowe.  Wskazywał, że nadal  ponad milion właścicieli książeczek nie może ich zrealizować, a roczna liczba likwidowanych książeczek mieszkaniowych oscyluje w granicach 26-28 tys.. Oznacza to, że przy obecnych rozwiązaniach proces likwidacji książeczek potrwa jeszcze ok. 35-38 lat.

Odpowiadając na poprzednie wystąpienie RPO, Minister Inwestycji i Rozwoju 21 lutego 2018 r. podkreślał, że polityka mieszkaniowa państwa jest priorytetowym celem rządu. Zapowiadał, że w najbliższym czasie zostaną ustalone nowe kierunki  działań istotnych dla mieszkalnictwa. Przewodnią rolę będzie pełniła powołana 29 stycznia 2018 r. Rada Mieszkalnictwa, której przewodniczy Prezes Rady Ministrów.

Także Minister Infrastruktury i Budownictwa zapewniał RPO, że rząd dostrzega  problem, dlatego przyjęty przez Radę Ministrów 27 września 2016 r. Narodowy Program Mieszkaniowy zakłada  podjęcie działań  przyczyniających się do zmiany tego stanu. Według Ministra założono m.in.: określenie zamkniętych ram czasowych ponoszenia wydatków budżetowych z tytułu refundacji premii gwarancyjnych, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowych tytułów wydatkowych w większym zakresie odnoszących się do poprawy efektywności energetycznej zasobu mieszkaniowego. Zdaniem Ministra odpowiednie rozwiązania pozwalające określić zmiany prawne miały być podjęte do końca 2018 r.

W ocenie RPO, umożliwienie posiadaczom książeczek mieszkaniowych skorzystanie z premii gwarancyjnej poprzez stworzenie nowych tytułów wydatkowych, uwzględniających ich różnorodne potrzeby, wymaga pilnej ingerencji ustawodawcy, zmierzającej do ostatecznego  i definitywnego zakończenia  problemu.

- Z prowadzonej przeze mnie  korespondencji jednoznacznie wynika, że obecna Rada Ministrów rozumie implikacje wynikające z opisanego powyżej stanu rzeczy i niezmiennie deklaruje wolę rozwiązania problemu tzw. książeczek mieszkaniowych. Niestety, muszę z przykrością stwierdzić, że za deklaracjami tymi nie idą konkretne działania – pisał Adam Bodnar do premiera 10 października 2018 r.

Zwrócił się o poinformowanie, czy i ewentualnie jakie stanowisko w sprawie problemu zajęła Rada Mieszkalnictwa oraz o wskazanie, czy i jakie działania podjęto z jej rekomendacji i na jakim ewentualnie etapie aktualnie się znajdują.

- Uprzejmie informuję, że Rada Mieszkalnictwa' (zwaną dalej: Radą), jako organ doradczy Prezesa Rady Ministrów, ma w szczególności za zadanie koordynowanie działań służących realizacji polityki mieszkaniowej Rady Ministrów. W związku z niniejszym, w toku prac Rady sformułowane zostały kierunkowe rekomendacje dotyczące aktualizacji obecnych instrumentów Narodowego Programu korespondujących z realizacją Programu. Mieszkaniowego oraz wsparcia działań – głosi odpowiedź wiceszefa kancelarii premiera Pawła Szrota z 7 listopada 2018 r.

Dodał, że problematyka książeczek mieszkaniowych znajduje się w obszarze właściwości Ministra Inwestycji i Rozwoju, który stale pozostaje w składzie Rady i na bieżąco uczestniczy w jej pracach. - W przypadku zainicjowania działań przez Ministra w przedmiotowym obszarze, biorąc przy tym pod uwagę kwestie zasadności i wydatkowania środków budżetu państwa, dalsze prace mogłyby w następstwie podlegać omówieniu i analizom również w pracach Rady – poinformował Paweł Szrot.

IV.7216.19.2016