Biuletyn Informacji Publicznej RPO

2 sierpnia obchodzone jest święto upamiętnienia jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Romów - likwidacji w KL Auschwitz – Birkenau obozu rodzinnego tzw. Zigeunerlager w 1944 roku.

Z tej okazji w Muzeum Auschwitz-Birkenau, które symbolizuje cierpienie i śmierć setek tysięcy Romów, odbywają się uroczystości w których wzięła udział zastępczyni rzecznika praw obywatelskich Hanna Machińska.

Treść wystąpienia dr Hanny Machińskiej:

Dzień 2-ego sierpnia jest dniem zadumy i bolesnej refleksji. Jest to Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. To właśnie 74 lata temu Niemcy zgładzili w obozie Auschwitz-Birkenau 2 897 kobiet, mężczyzn, dzieci. Romowie tracili życie w różnych obozach, różnych miejscach ogarniętych wojną. Chociaż liczby zamordowanych nie da się dziś precyzyjnie określić, to z pełnym przekonaniem w oparciu o istniejące dowody mówimy o zaplanowanej eksterminacji społeczności romskiej.

Zagłada Romów przez wiele lat pozostawała bolesnym doświadczeniem wewnętrznym, niejako zamkniętym w pamięci romskiej i nie stała się elementem pamięci zbiorowej. Mówimy często o Niewidzialnej Zagładzie, chociaż jej ofiary to były konkretne osoby, matki, ojcowie, dzieci, wielopokoleniowe rodziny, osoby samotne. „Niewidzialność” Zagłady w przestrzeni społecznej związana była zarówno z traumami bezpośrednio powojennymi, jaki i traumami XXI wieku, których doznawała i doznaje społeczność romska. Chociaż dziś pamięć o zagładzie Romów jest częścią naszego wspólnego doświadczenia, to jednak ważne jest, by każdy akt upamiętnienia zagłady Romów przekuć w pamięć zbiorową. Doświadczenie zagłady musi stać się ostrzeżeniem dla świata. Ten dramat nie może się powtórzyć. Dlatego naszym zadaniem, wspólną odpowiedzialnością każdego z nas i każdej instytucji, jest przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji, mowy nienawiści, która często prowadzi do przestępstw motywowanych nienawiścią i których ofiarami stają się również Romowie.

Dla Rzecznika Praw Obywatelskich ochrona praw mniejszości romskiej jest niezwykle ważnym zadaniem wynikającym wprost z Konstytucji. Działania Rzecznika mają na celu wspieranie tej społeczności w realizacji praw ekonomicznych, społecznych, edukacyjnych i kulturalnych oraz aktywne współuczestnictwo w tych przedsięwzięciach, które zapobiegają marginalizacji, a często również społeczno-ekonomicznemu wykluczeniu.

Dziękując Stowarzyszeniu Romów w Polsce i Panu Prezesowi Romanowi Kwiatkowskiemu pragnę podkreślić, że Państwa działania na rzecz upamiętniania tragicznych wydarzeń zagłady Romów budują naszą wspólną pamięć, a przeszłość zachowana w pamięci staje się teraźniejszością, jak powiedział prof. Tadeusz Kotarbiński, a ja pragnę dodać, że staje się również naszą wspólną przyszłością.