Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Ochrona praw osób z niepełnosprawnością psychiczną lub intelektualną jest jednym z priorytetów Rzecznika Praw Obywatelskich. Dlatego też ze szczególną uwagą monitoruje sytuację osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Podczas badania spraw wyłonił się problem pobytu w zakładzie karnym osób, które były poczytalne w momencie popełnienia czynu zabronionego, ale choroba psychiczna ujawniła się u nich w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności.

Według przepisów kodeksu karnego wykonawczego sąd udziela przerwy w karze z powodu choroby psychicznej do czasu ustania przeszkody. Obecnie brakuje jednak podstaw prawnych do umieszczenia osoby, której sąd udziela przerwy w karze z powodu choroby psychicznej, w zakładzie psychiatrycznym, który dysponuje odpowiednim poziomem zabezpieczenia (dającym gwarancję społeczeństwu, że taka osoba nie ucieknie). Chodzi zatem o stworzenie podstaw prawnych, które dadzą możliwość umieszczenia takich osób w zakładach, gdzie prowadzona jest internacja (wykonywane są środki zabezpieczające). Z postulatem uregulowania tej kwestii Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Zdrowia.

23 maja 2017 r. Minister Zdrowia odpowiedział, że opisane przez Rzecznika problemy wynikają z braku w kodeksie karnym wykonawczym precyzyjnych rozwiązań regulujących zagadnienie przerwy w karze i poddania się odpowiedniemu leczeniu w wypadku choroby psychicznej. Jak podkreślił Minister, leczenie osób chorych psychicznie, którym udzielona jest przerwa w karze, w ogólnodostępnych szpitalach psychiatrycznych, czy oddziałach psychiatrycznych szpitali ogólnodostępnych, nie jest możliwe – głównie z uwagi na brak rozwiązań służących zagwarantowaniu odpowiedniego bezpieczeństwa. Z kolei zakłady psychiatryczne, gdzie wykonuje się środki zabezpieczające (internację) osiągnęły maksymalną pojemność. Zdaniem Ministra wyklucza to zatem ich wykorzystanie jako miejsc odbywania przerwy w karze. Stąd do czasu przyjęcia nowych rozwiązań prawnych, Minister Zdrowia uznał za zasadne kierowanie takich osób na leczenie w penitencjarnych zakładach psychiatrycznych.

Inicjatywa legislacyjna w zakresie nowelizacji kodeksu karnego wykonawczego należy do Ministra Sprawiedliwości. Rzecznik będzie kontynuował korespondencję w tej sprawie z resortem sprawiedliwości.

IX.517.570.2016