Biuletyn Informacji Publicznej RPO

„Bezpieczeństwo pacjenta – prawo i praktyka” to tytuł seminarium, które 19 stycznia odbyło się w Biurze RPO. Zostało zorganizowane z okazji 25-lecia członkostwa Polski w Radzie Europy.

- Prawo do ochrony zdrowia jest jednym z najbardziej niejednoznacznych praw. Wszyscy doskonale wiemy, że jest ono gwarantowane przez Konstytucję, ale trudno jednoznacznie wskazać, co to tak naprawdę znaczy – mówił rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar otwierając konferencję. Wskazał, że m.in. właśnie dlatego w Biurze RPO stworzono Komisję Ekspertów ds. Zdrowia - by dyskutować o najważniejszych problemach i starać się poszukiwać jak najlepszych rozwiązań.

Rzecznik podkreślił, że na system ochrony zdrowia warto spojrzeć przede wszystkim z punktu widzenia bezpieczeństwa pacjentów. Przypomniał o sprawie anestezjolożki, która zmarła w trakcie pełnienia dyżuru. Pracowała bez przerwy cztery doby: nie była pracownikiem etatowym, ale na kontrakcie, więc nie dotyczyły jej normy czasu pracy. Rzecznik zajął się tą sprawą. Kwestia czasu pracy lekarzy była badana m.in. przez Państwową Inspekcję Pracy. Z danych PIP wynika, że niektórzy lekarze przebywają na dyżurach przez 70-80 godzin. A to może zagrażać bezpieczeństwu pacjentów.

Dyrektor Biura Rady Europy w Warszawie dr Hanna Machińska mówiła o standardach międzynarodowych służących ochronie praw pacjenta. Wskazywała m.in. na zalecenia Rady Europy dotyczące stworzenia kompleksowej regulacji na temat bezpieczeństwa pacjentów (Rekomendacja Rec (2006)7 Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich na temat zarządzania bezpieczeństwem pacjenta i zapobiegania zdarzeniom niepożądanym w opiece zdrowotnej). Zauważyła, że obecnie trwają prace nad założeniami do projektu ustawy o jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta. Zakładają one m.in. wdrożenie części zaleceń Rady Europy np. tych dotyczących raportowania na temat jakości systemu zdrowia. O szczegółach tego dokumentu opowiadała w czasie seminarium przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia Anna Leśniewska.

Kompleksowo o problemach związanych z czasem pracy pracowników służby zdrowia mówiła prof. dr hab. Dorota Karkowska. Wskazywała, że odpowiednie normy w tym zakresie nie służą wyłącznie lekarzom, czy pielęgniarkom, ale stanowią także filar bezpieczeństwa pacjentów. W jej opinii, obowiązujące regulacje Kodeksu pracy nie przystają do rzeczywistości prawnej i gospodarczej, w jakiej lekarze wykonują swój zawód.

Dr Robert Tabaszewski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego scharakteryzował natomiast koncepcję „patient safety”, jako normę tzw. „miękkiego prawa” europejskiego i jej miejsce wśród zobowiązań władz krajowych. Uczestnicy seminarium dyskutowali jednak nie tylko o europejskich standardach, ale także o praktyce krajowej.

Dyrektor Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Halina Kutaj-Wąsikowska  przybliżyła dotychczasowe działania Centrum na rzecz bezpieczeństwa pacjenta. Opowiedziała o prowadzonych programach edukacyjnych, zasadach akredytacji szpitali, skali wykrytych zdarzeń niepożądanych w ochronie zdrowia.

Głos w debacie zabrał także przedstawiciel Rzecznika Praw Pacjenta Mariusz Mamczarek. Wskazał m.in. z jakimi problemami zgłaszają się do tego organu pacjenci i jakie działania podejmuje RPP na ich rzecz.

Bezpieczeństwo pacjenta, jako wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej było głównym tematem wystąpienia dr Rafała Staszewskiego.  Ekspert zwrócił m.in. uwagę na potrzebę budowania dobrych relacji i wzajemnego zaufania na linii lekarz – pacjent.

Z kolei o bezpieczeństwie pacjenta z punktu widzenia obowiązków kierownika podmiotu leczniczego (w zastępstwie dra Marka Balickiego, który nie mógł być obecny na seminarium) opowiedział Piotr Mierzejewski z Biura RPO. W wystąpieniu wskazane zostały dobre praktyki podejmowane w tym zakresie przez szpitale. Do jednej z nich należy wprowadzenie przez Szpital Wolski „Programu Bezpieczeństwa Pacjentów Szpitala”, który wdrożył mechanizm raportowania zdarzeń niepożądanych.

Podsumowując seminarium, zastępczyni RPO dr Sylwia Spurek wskazała, że zgłoszone podczas dyskusji uwagi i postulaty dotyczące poprawy bezpieczeństwa pacjentów zostaną wykorzystane w dalszej działalności Rzecznika. Podkreśliła również, że na kwestie bezpieczeństwa pacjentów trzeba patrzeć wielowymiarowo. Dotyczą one bowiem zarówno zasad raportowania zdarzeń niepożądanych, przemęczenia personelu medycznego zbyt dużą ilością pracy, ale także samych zasad wykonywania zawodów medycznych, czy w końcu budowania zaufania między pacjentem a opiekującym się nim personelem medycznym.