Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi zamknięci w getcie podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwsze powstanie miejskie w okupowanej Europie
• Biuro RPO po raz kolejny włącza się w upamiętniającą powstanie akcję „Żonkile” i zachęca do przypięcia 19 kwietnia żółtego kwiatka na znak, że #ŁączyNasPamięć
• W 2023 roku akcja odbywa się w ramach całorocznego programu Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN „Nie bądź obojętny. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim”

Akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile” organizowana jest przez POLIN od 2013 r. Żonkil stał się od tego czasu symbolem solidarności i pamięci o tragedii warszawskich Żydów. Kwiaty związane są z postacią Marka Edelmana – ostatniego przywódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej. W każdą rocznicę powstania otrzymywał żonkile od anonimowej osoby i sam składał żółty bukiet pod Pomnikiem Bohaterów Getta.

W tym roku organizatorzy chcą w ramach kampanii rozdać 450 tysięcy papierowych kwiatów. Liczba ta symbolizuje liczbę Żydówek i Żydów, którzy byli zamknięci w getcie warszawskim w momencie jego największego przeludnienia – wiosną 1941 roku. Pierwszy raz w historii akcji „Żonkile” wolontariusze będą rozdawać papierowe kwiaty nie tylko w Warszawie, ale także na ulicach pięciu innych polskich miast: w Łodzi, Krakowie, Białymstoku, Lublinie i Wrocławiu.

Motywem przewodnim obchodów w 2023 roku są losy ludności cywilnej – około 50 tysięcy kobiet, mężczyzn i dzieci przebywających w kryjówkach na strychach domów i podziemnych bunkrach w trakcie walk, a także w gruzach getta po upadku powstania. Przez wiele tygodni pozostawali nieuchwytni dla niemieckich żołnierzy, a ich opór był tak samo ważny, jak opór tych, którzy walczyli z bronią w ręku.

Obchodom rocznicy towarzyszy wystawa czasowa „Wokół nas morze ognia”, działania artystyczne w plenerze, spotkania, konferencje naukowe oraz liczne warsztaty edukacyjne.

Powstanie w getcie

W 1940 roku w Warszawie naziści zorganizowali największe w Polsce getto dla ludności żydowskiej. Wiosną 1943 r. rozpoczęto jego całkowitą likwidację i eksterminację jego mieszkańców. 19 kwietnia 1943 r. wojsko okupanta otoczyło teren getta. Napotkało jednak na opór powstańców. Wsparcia Żydom udzielili także żołnierze Armii Krajowej. Walki trwały do 16 maja 1943 r., kiedy to naziści wysadzili budynek synagogi przy ul. Tłomackie. W wyniku powstania w getcie zginęło i zostało zamordowanych 12 000 Żydów, a większość z 60 000 osób znajdujących się w tym czasie w getcie została wywieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku lub obozów pracy w Poniatowej, Trawnikach i Budzyniu.