Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Tylko 42 proc. Europejczyków jest świadomych istnienia Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
• A czym ona faktycznie jest, wie tylko 12 proc. - wynika z badań. 

Karta Praw Podstawowych to zbiór fundamentalnych praw człowieka i obowiązków obywatelskich podpisany 7 grudnia 2000 r. w Nicei w imieniu Parlamentu Europejskiego, Rady UE oraz Komisji Europejskiej. Powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r. Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat Lizboński 13 grudnia 2007 r., który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Wtedy też Karta stała się dokumentem prawnie wiążącym, na równi z traktatami, dla instytucji unijnych i krajów członkowskich w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii.

Choć Karta obowiązując kraje członkowskie UE chroni przede wszytskim ich obywateli, niewiele osób wie, że część praw w niej zawartych przysługuje też osobom niebędącym obywatelami Unii Europejskiej. Prawa zawarte w Karcie odnoszą się przede wszystkim do osób fizycznych, ale także do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiających osobowości prawnej. W orzecznictwie TSUE nie wyklucza się również, by z ochrony prawnej określonej w Karcie mogły skorzystać także państwa trzecie w stosunku do Unii.

Zakres Karty Praw Podstawowych jest bardzo szeroki: obejmuje ona prawa obywatelskie, polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturalne. W KPP wprowadzono również kilka nowych praw, takich jak np. prawo do dobrej administracji. Karta jest też pierwszym narzędziem ochrony praw człowieka, które obejmuje swoim zakresem ponadnarodowe instytucje Unii.

12 listopada 2019 r. w Brukseli odbywa się konferencja o znaczeniu Karty pt. „Making the EU Charter of Fundamental Rights a reality for all: 10th anniversary of the charter becoming legally binding”. Została ona zorganizowana przez  Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), Komisję Europejską i  fińską prezydencję w Radzie UE. W konferencji uczestniczy m.in. Mirosław Wróblewski, dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.