Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Obywatel opisał Rzecznikowi swoją historię:  w śledztwie na podstawie  art. 192a § 1 k.p.k.* pobrano od niego odciski palców i próbkę DNA. Badając ten wniosek RPO doszedł do wniosku, że trzeba bliżej się przyjrzeć procedurze karnej dotyczącej „osoby podejrzanej”.  W efekcie skierował do Ministra Sprawiedliwości wystąpienie generalne w sprawie pojęcia oraz statusu osoby podejrzanej wynikających z Kodeksu postępowania karnego (II.501.1.2016).

Precyzyjne ustalenie definicji „osoby podejrzanej”, a także katalogu jej praw i obowiązków w postępowaniu karnym wydaje się konieczne, zwłaszcza jeżeli weźmie się pod uwagę, jakie czynności procesowe mogą być wobec niej stosowane. To m.in.

• zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie na zarządzenie prokuratora (art. 247 § 1 k.p.k),
• pobieranie odcisków daktyloskopijnych,
• wymazu ze śluzówki policzków, włosów, śliny, 
• próby pisma,
• zapachu,
• wykonywanie fotografii lub utrwalenia głosu.

Analiza przepisów Kodeksu postępowania karnego oraz zestawienie praw osoby podejrzanej z jej obowiązkami i zakresem możliwej ingerencji w jej dobra prowadzi do wniosku, że rozległe możliwości działania organów wymiaru sprawiedliwości nie zostały powiązane z możliwością stosownej reakcji ze strony osoby podejrzanej, w tym chociażby z uprawnieniem do powstrzymania się od odpowiedzi na zadawane pytania.

W ocenie RPO, należy rozważyć uporządkowanie regulacji dotyczących osób podejrzanych i rozszerzenie ich uprawnień procesowych.

*"W celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać odciski daktyloskopijne, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię osoby lub dokonać utrwalenia głosu. Po wykorzystaniu w sprawie, w której dokonano pobrania lub utrwalenia, pobrany lub utrwalony materiał zbędny dla postępowania należy niezwłocznie usunąć z akt i zniszczyć".