Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zniesławienie jest przestępstwem prywatnoskargowym – wszczęcie postępowania karnego co do zasady następuje w wyniku wniesienia i popierania przez pokrzywdzonego prywatnego aktu oskarżenia. W związku z powyższym kodeks postępowania karnego przewiduje, że niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwionych powodów uważa się za odstąpienie od oskarżenia i w konsekwencji postępowanie umarza się za zgodą oskarżonego. Powyższe uregulowanie wynika z faktu, iż zniesławienie bezpośrednio narusza interes pokrzywdzonego, a jedynie pośrednio – interes społeczny. W związku z tym, brak stawiennictwa rozumiany jest jako utrata zainteresowania popieraniem oskarżenia.

W sprawie przed Sądem Okręgowym w Łodzi, postępowanie z powodu niestawiennictwa pokrzywdzonych-oskarżycieli prywatnych zostało umorzone na etapie postępowania apelacyjnego. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, który wniósł kasację od postanowienia Sądu Okręgowego, w postępowaniu odwoławczym nie można stosować przepisów o umorzeniu postępowania z powodu nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżyciela prywatnego. Postępowanie apelacyjne ma inny charakter niż postępowanie przed sądem pierwszej instancji – jest postępowaniem kontrolnym. Co więcej, w przedmiotowej sprawie, oskarżony został skazany na podstawie wyroku sądu pierwszej instancji i to on wniósł apelację. Pełnomocnik pokrzywdzonych złożył w sądzie odpowiedź na apelację wnosząc o uznanie jej za oczywiście bezzasadną. Zdaniem Rzecznika, w takich okolicznościach nie sposób było przyjąć, że pokrzywdzeni odstąpili od oskarżenia. W związku z powyższym, RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.