Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mimo nowelizacji ustawy "zaopatrzeniowej" w 2022 r. niektórzy funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej mają trudności w zrealizowaniu przysługującym im uprawnień emerytalnych
• Do okresu służby na potrzeby wyliczenia podstawy emerytury nie mogą doliczać zatrudnienia uznanego za równorzędne ze służbą, za które otrzymywali nie uposażenie, lecz wynagrodzenie
• RPO wskazuje na niezgodność systemową przepisów ustawy "zaopatrzeniowej" i proponuje w rozwiązanie, które umożliwiłoby tej grupie funkcjonariuszy pełne skorzystanie z praw emerytalnych na równych zasadach

RPO Marcin Wiącek wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad wyliczania podstawy wymiaru emerytury funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej.

Z wnioskiem w tej sprawie do Rzecznika zwrócili się funkcjonariusze tej służby, którzy przed połączeniem służb celno-skarbowych w 2017 r. byli zatrudnieni w wywiadzie skarbowym, wydziałach realizacji oraz komórkach ds. postępowań przygotowawczych urzędów kontroli skarbowej i Ministerstwa Finansów.

RPO występował już w obronie praw emerytalnych funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej, którzy wcześniej byli zatrudnieni w służbie cywilnej, w związku z ich sytuacją po konsolidacji służb. W odpowiedzi resort finansów zapowiedział w 2022 r. zmianę przepisów, która miała umożliwić uwzględnienie w wymiarze emerytury mundurowej okresów pracy cywilnej w przypadku określonej grupy funkcjonariuszy.

Zainteresowani wskazują jednak, że po wejściu w życie nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej w czerwcu 2022 r. okazało się, że dedykowane im uprawnienia emerytalne są nieskuteczne. W praktyce, nawet mając wymagany staż służby (wraz z okresami równorzędnymi ze służbą), w zasadzie nie są w stanie wybrać i wskazać okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, z których dochody mogłyby stanowić podstawę wymiaru emerytury.

Dzieje się tak dlatego, że dla potrzeb wyliczenia podstawy emerytury, nie bierze się pod uwagę okresów zatrudnienia, które ustawodawca uznał za równorzędne ze służbą, a w których otrzymywali nie uposażenie, lecz wynagrodzenie. Na takim stanowisku stoi Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA.

Analiza przepisów prowadzi do wniosku, że z jednej strony, ustawa zaopatrzeniowa, w przepisach ogólnych, przyznaje funkcjonariuszom Służby Celnej i Służby Celno-Skarbowej – m.in. zatrudnionym w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej, wywiadzie skarbowym i w komórkach działających w ministerstwie finansów – prawo do wliczenia do podstawy wymiaru emerytury okresów służby i pracy (art. 5 ust. 1a w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 6 i 7 oraz art. 18 b ust. 2 pkt 4 ustawy zaopatrzeniowej). Z drugiej strony, na poziomie przepisów proceduralnych i aktów wykonawczych, pragmatyka zaopatrzeniowa uniemożliwia im skorzystanie z tego prawa.

Rzecznik wskazuje, że rozwiązaniem tej niezgodności systemowej przepisów ustawy zaopatrzeniowej byłaby nowelizacja art. 18f ust. 2a polegająca na uzupełnieniu odesłania o okresy wskazane w art. 18b ust. 2 pkt 4 ustawy zaopatrzeniowej (obecnie przepis ten odsyła wyłącznie do pkt 3. wskazującego okres zatrudnienia w Straży Marszałkowskiej) oraz odpowiednie uzupełnienie przepisów rozporządzenia MSWiA (określającego tryb postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy służb i ich rodzin) o zaświadczenie o uposażeniu i wynagrodzeniu wystawione przez Krajową Administrację Skarbową.

W związku z tym RPO prosi ministra Mariusza Kamińskiego o podjęcie działań zmierzających do zmiany przepisów tak, aby umożliwić tej grupie funkcjonariuszy skorzystanie z prawa do wliczenia do podstawy wymiaru emerytury okresów służby i pracy we wspomnianych jednostkach.

WZF.7060.16.2023