Biuletyn Informacji Publicznej RPO

14 grudnia 2022 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z udziałem Marcina Wiącka odbyła się prezentacja raportu z Obywatelskiego Monitoringu Sądów. Raport zawiera wyniki badania 26 zespołów badawczych w sądach różnego szczebla w całej Polsce. Badanie odnosi się do różnych aspektów dostępności sądów z uwzględnieniem potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. 

Po prezentacji raportu oraz działań na rzecz dostępności w instytucjach publicznych, odbył się panel dyskusyjny. Prelegenci dyskutowali nad tym jak sprawić by sądy w Polsce były bardziej dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami. Zapewnienie dostępności wymaga przede wszystkich analizy istniejących barier, np. w ramach audytu dostępności. Taki audyt pozwala na zidentyfikowanie spraw wymagających pilnej zmiany i zaplanowania dalszych działań na przyszłość. Pan Maciej Wiatrowski zaznaczył, że jest to pierwszy i kluczowy krok do zapewnienia dostępności sądów. Pani Malwina Łapczyńska wskazała również na potrzebę szkoleń pracowników sądów i innych instytucji publicznych. Sędziowie oraz pracownicy wymiaru sprawiedliwości powinni zwracać się bezpośrednio do osoby uczestniczącej, a nie osoby wspierającej. Sędzia

Wojciech Langer zwrócił uwagę, że istniejące regulacje prawne nie powinny stanowić przeszkody w zapewnianiu niezbędnego wsparcia. Pomimo tego, że w ustawie o ustroju sądów powszechnych mowa jest o przesłuchaniu świadka na stojąco, nie widzi przeszkód, aby móc złożyć zeznania siedząc. Pani Monika Wiszyńska-Rakowska podkreśliła, że zagadnienie dostępności nie ogranicza się do likwidacji barier architektonicznych. Artykuł 13 Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami odnosi się również do dostosowań proceduralnych, jak i szkoleń osób pracujących w wymiarze sprawiedliwości. Każdy z nas może na podstawie ustawy o dostępności zgłosić potencjalne bariery architektoniczne(np. wysokie progi w drzwiach czy brak podjazdu do części budynku) czy komunikacyjne(np. niedziałające pętle indukcyjne czy brak tłumacza polskiego języka migowego) do pracownika sądu odpowiedzialnego za dostępność. Paneliści zgodzili się, że w ramach pierwszego kroku należy przeprowadzić audyt dostępności, a w kierowanej korespondencji wskazywać na możliwość zgłoszenia potrzebnego wsparcia ze wskazaniem konkretnego adresu mailowego bądź numeru telefonu, gdzie należy potencjalne trudności zgłosić. 

Zagadnienie dostępności wymiaru sprawiedliwości było również przedmiotem badań Rzecznika Praw Obywatelskich. W 2016 r. został sporządzonych raport Dostęp osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości - analiza i zalecenia. Wypracowane rekomendacje pozostają nadal aktualne w wielu obszarach.