Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy nie przewidują terminu, w którym sąd powinien przyznać wynagrodzenie  tłumaczowi przysięgłemu
• A od wystawienia rachunku za tłumaczenie zaczynają biec dla niego terminy opłacenia zaliczki na podatek dochodowy i składki zdrowotnej
• Zdarzają się też wielomiesięczne opóźnienia w wydawaniu przez sądy postanowień o przyznaniu wynagrodzenia
• Oddzielną kwestią jest waloryzacja stawek za tłumaczenie i wysokość wynagrodzenia

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek przedstawia problemy środowiska ministrowi sprawiedliwości Zbigniewowi Ziobrze

Związek Zawodowy Tłumaczy Przysięgłych w Polsce zwrócił RPO uwagę na problemy, zwłaszcza brak terminu wypłaty wynagrodzeń za  tłumaczenia oraz brak waloryzacji stawek. Związek podejmował próby zainteresowania resortu tymi kwestiami, jednak dialogu nie było.

W ocenie Rzecznika problemy te zasługują na uważną analizę, gdyż praca tłumaczy przysięgłych ma ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym sprawność i szybkość postępowań sądowych.

Tłumacz przysięgły wykonuje tłumaczenie na podstawie postanowienia sądu o jego powołaniu do sprawy. Wystawia rachunek/fakturę za tłumaczenie, od którego to momentu zaczynają biec dla tłumacza terminy opłacenia podatków: zaliczki na podatek dochodowy oraz składki zdrowotnej. Przepisy nie przewidują jednak terminu, w którym sąd powinien na podstawie rachunku przyznać mu wynagrodzenie. 

Jak wskazuje Związek, często występują wielomiesięczne opóźnienia w wydawaniu przez sądy postanowień o przyznaniu wynagrodzenia. Należy też wziąć pod uwagę możliwość zaskarżenia takiego postanowienia przez strony, czas na doręczenie postanowienia uczestnikom postępowania i długotrwałe oczekiwanie na uprawomocnienie się orzeczenia. Dopiero po tych czynnościach następuje przekazanie faktury do księgowości w celu wypłaty wynagrodzenia.

Wszystkie wyżej wskazane proceduralne kwestie są, zdaniem Związku, niesprawiedliwe i godzą w podstawowe prawo człowieka do pracy i godziwego wynagrodzenia. Tłumacze  mają świadomość, że zasadne są czynności sprawdzające  po wystawieniu rachunku. Zwracają jednak uwagę, że liczba czynności proceduralnych, jakie się z tym wiążą, winna zostać ograniczona, by przyspieszyć wypłatę wynagrodzenia. Według Związku należy poddać pod rozwagę możliwość wprowadzenia regulacji określających terminy wypłaty wynagrodzenia za tłumaczenia na rzecz organów wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej.

Drugą kwestią jest waloryzacja stawek za tłumaczenie i wysokość wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego. Reguluje to rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 stycznia 2005 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego. Związek podkreśla, że stawki zostały co prawda zaktualizowane w roku 2019, jednakże postulat organizacji tłumaczy o zawarciu w rozporządzeniu postanowienia o waloryzacji stawek, np. o inflację roczną, nie został uwzględniony.

Rzecznik zwraca uwagę, że tłumacz przysięgły pełni ważną rolę w postępowaniu sądowym. Od jego wiedzy i umiejętności często zależą dalsze czynności  sądu, co ma niewątpliwie wpływ na realizację konstytucyjnego prawa do sądu w rozsądnym czasie (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). A długotrwałe oczekiwanie na wypłatę honorarium godzi w prawo do wynagrodzenia i może zniechęcać kandydatów do wykonywania tego zawodu. Dlatego też podniesione przez tłumaczy przysięgłych problemy zasługują na rozważenie.

Marcin Wiącek prosi zatem ministra o odniesienie się do tych uwag oraz o rozważenie podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych. 

VII.510.76.2022